Αναρτήσεις
Αγαπητά μου αδέλφια, περνώντας το σκαλοπάτι των 50 ετών σπουδής στα ιερά αναλόγια της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, έχοντας μαθητεία – διδασκαλία σε μεγάλους δασκάλους, ωδεία, σχολές και χορωδίες, μελετώντας και ερευνώντας σε βάθος την εκκλησιαστική μας μουσική, το τυπικό, την ερμηνεία και απόδοση του εκκλησιαστικού μέλους, τη σχέση του με τα άλλα είδη της μουσικής, αλλά και τις διαφορές τους, το τι ζητούν και τι θέλουν οι πιστοί για να προσευχηθούν (άραγε τους ρωτήσαμε ποτέ;), αλλά και τη συμμετοχή των ακροατών – πιστών στα μουσικά δρώμενα της Θείας Λατρείας της ορθοδόξου πίστεώς μας, την παιδεία των μουσικών – ψαλτών, αλλά και των πιστών – ακροατών, αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω δημόσια κάποιους προβληματισμούς μου, που αναφέρονται στο τρίπτυχο προσευχή – πιστοί (εκκλησίασμα), εκτέλεση μελωδίας (ψάλτες), ναός – χώρος (ιερέας). Θα μπορούσα να γράψω πολλά, αλλά δεν είναι της παρούσης να γραφούν αναλυτικά. Θα μου πείτε, τέτοια ώρα, τέτοια λόγια! Ή «τι ψάχνεις τώρα; Γύρευε τη δουλειά σου! Ασχολήσου με τη διδασκαλία σου και την ψαλτική σου κι άσε τον κόσμο να κάνει ό,τι θέλει, ό,τι του αρέσει! Τι θες και τσακώνεσαι με τον ένα και με τον άλλο και δημιουργείς αντιπάθειες;» Αχ, αυτές οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες…..
Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι «ο άνθρωπος που δεν εκφράζει τα πιστεύω του δεν είναι αξιοπρεπής», ο δε Πλάτων: «πριν να πεις τη γνώμη σου, συμβουλέψου και τον επαΐοντα». Κατά τον ίδιο τρόπο και οι πρόγονοί μας θα έπρεπε να πουν: «Τι θέλουμε τώρα να επαναστατήσουμε εναντίον των κατακτητών; Καλά είμαστε. Ας κάτσουμε ήσυχοι και μια μέρα θα γίνουμε ένα με τους κατακτητές και θα περάσουμε καλά….»
Απλώς έκανα μια εισαγωγή για …συστάσεις… Άλλωστε όσοι με γνωρίζουν, γνωρίζουν καλά και τους αγώνες μου για τη γνήσια Βυζαντινή Εκκλησιαστική μας Παράδοση – Κληρονομιά. Αγώνες για την επιστροφή στις ρίζες μας, στο ανόθευτο και γνήσιο εκκλησιαστικό μέλος, στον προσευχητικό και νηπτικό χαρακτήρα του, στην Ελληνική – δωρική προφορά του και στο «ιδιάζον» ύφος – ήθος της ορθόδοξης ψαλμωδίας.
Αλλά, αυτά θεωρητικώς. Στο δια ταύτα. Τι ζήσαμε και πάλι την περίοδο αυτή, την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος, της ιερότερης και κατανυκτικότερης εκκλησιαστικής περιόδου του εκκλησιαστικού έτους; Ψάλτες να τραγουδούν και να θεατροποιούν τα άχραντα Πάθη του Κυρίου μας. Τραγουδιστές να μονοπωλούν, λόγω «λεπτών» (λεπτών = χρημάτων) αισθημάτων και προβολής τους, τα ωραιότερα και κατανυκτικότερα μέλη της Εκκλησίας μας. Να έχουν λόγο επί της ουσίας και για τους ύμνους, χωρίς να γνωρίζουν την ψαλτική τέχνη, τη Βυζαντινή μουσική, την εκκλησία και το κυριότερο, χωρίς πίστη! Χάριν ή δήθεν «ευφωνίας»! Χάριν ή δήθεν «κουλτούρας»! Χάριν ή δήθεν για το «έθιμο ρε γ…….!» Χάριν ή δήθεν, γιατί αυτά αρέσουν! Άπαγε της βλασφημίας! Απλώς, για την προβολή και το χρήμα θα έλεγα. Συνθέτες να παρουσιάζουν τους εκκλησιαστικούς ύμνους διασκευασμένους, τροποποιημένους, μεταποιημένους και εν τέλει κακοποιημένους! Ψάλτες – συνάδελφοι (;) να παρουσιάζουν και μάλιστα εντός του ιερού ναού, με τρόπο που θυμίζει όπερα, τσάμικα, μανέδες και… δε συμμαζεύεται. Παρεμπιπτόντως, παρακολούθησα από τηλοψίας τον Ακάθιστο Ύμνο, κακοποιημένο βάναυσα τόσο από τους ιερείς, όσο και από τους ψάλτες (και μάλιστα πρωτοκλασάτους). Ήκουσα το «Άσπιλε…» και το «Και δος ημίν…» από τους ψάλτες και όχι από τους βοηθούς ή τους αναγνώστες, ωσάν να είναι το Α και το Ω της ακολουθίας! Και το κυριότερο, μ΄ έναν τρόπο που θα ζήλευε (;) κι ο χότζας… Τραγουδιστές και ψάλτες να περιέρχονται τα Μ.Μ.Ε., να παρουσιάζουν τους εκκλησιαστικούς ύμνους «αγνώριστους» και να αυτοεξευτελίζονται. Να συναγωνίζονται και να αγωνιούν ποιος θα πάει περισσότερες φορές, ποιος θα πει το «εξέδυσάν με….», ποιος θα τραβήξει την ψηλότερη κορώνα ή τον καλύτερο μανέ και… «στην υγειά μας… βρε παιδιά»!
Θα μου πείτε, αυτά αρέσουν στον κόσμο. Έχουν ωραία φωνή! Τι να πάω στην εκκλησία ν΄ ακούσω, λέγουν οι περισσότεροι, τους ψάλτες που μοιάζουν με ανατολίτες «αμανετζήδες»; Καλύτερα ο τάδε τραγουδιστής ή τραγουδίστρια. Γιατί να αρέσουν αυτά, όμως, και να μην αρέσουν οι παραδοσιακοί ψάλτες, τα παραδοσιακά ψαλσίματα; Τι φταίει;
Θα προσπαθήσω να δώσω τις δικές μου εξηγήσεις γύρω απ΄” αυτή την κατάσταση, που τα τελευταία χρόνια τείνει να γίνει μόδα, τείνει να γίνει «παρά – δοση» μάλλον. Πρόσφατα, μάλιστα, μεγάλη «φίρμα» – τραγουδιστής αναγγέλλει στους θαμώνες του νυκτερινού κέντρου που τραγουδά ότι: «έτσι για το ένθιμο (μάλλον έθιμο ήθελε να πει) θα σας πω και εγκώμια, το κάνω κάθε χρόνο». Και ακούς από κάτω τους θαμώνες να τσουγκρίζουν τα ποτήρια τους με το «η Ζωή εν τάφω» και τα γνωστά κοσμητικά….. προστυχόλογα, συνοδεία του «Αι γεναιαί αι πάσαι»! Θα μου πείτε ακραίο το περιστατικό. «Νεοέλληνες, με γεια σας, τα νέα σας τα στέκια χάρισμα σας!!!»
Θα σας αναφέρω επίσης ένα περιστατικό – γεγονός και τα συμπεράσματα δικά σας. Κάποτε σε ναό των Αθηνών ο Ιερέας έβαλε όργανα στη Θεία Λειτουργία και μάλιστα ένα συγκρότημα ροκ, με το σκεπτικό της προσέλκυσης των νέων. Ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σεραφείμ έδωσε την άδεια λέγοντας: «Άσε τους! Να δεις που θα ξεφουσκώσει η υπόθεση! Στο τέλος ξυρίζουν το γαμπρό….» Ο Σεραφείμ μιλούσε πάντα σκωπτικά. Ήξερε το αποτέλεσμα του εγχειρήματος, όχι ως διορατικός, αλλά ως έμπειρος λειτουργός. Μάλιστα, είχε εκμυστηρευθεί στον αείμνηστο φίλο Γιάννη Χατζηφώτη: «Βρε Γιαννάκη, κι αν αναστηθεί ένας παπα – Πλανάς κι ένας Άγιος ακόμη και τους φέρω και τον Παβαρότι, πάλι δικαιολογίες θα βρουν. Δεν τους φταίνε οι παπάδες κι οι ψαλτάδες. Δεν τους αρέσει η Εκκλησία κι ο Χριστός». Ξεκινούσε, λοιπόν, κάθε Κυριακή η θεία λειτουργία σε «ροκ έκδοση». Κοσμοπλημμύρα! Όμως, «ω, του παραδόξου θαύματος!» όλο και λιγόστευε το ακροατήριο. Όταν είχε πια απομυθοποιηθεί η όλη υπόθεση, πήγαν τα Μ.Μ.Ε. να ρωτήσουν τον κόσμο γιατί δεν πηγαίνει στην εκκλησία αυτή. Οι νέοι, λοιπόν, απάντησαν: «δεν πάμε, γιατί δεν μπορούμε ν΄ ακούμε την ίδια μουσική στη διασκέδαση και την ίδια στην προσευχή». Έτσι σιγά – σιγά διαψεύσθηκαν οι Κασσάνδρες που έλεγαν: «κάνετε τέτοιες αλλαγές για να έλθουν οι νέοι στην εκκλησία». Δε φταίει, αδέλφια μου, η μουσική της Οορθόδοξης Εκκλησίας (μιλώ για τη σωστή Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική κι όχι τις παραφθορές της) για το ότι δεν πάνε οι νέοι και γενικότερα ο κόσμος στην εκκλησία. Αναζητήστε αλλού τα αίτια, τα οποία όντως είναι υπαρκτά, αλλά όχι της αρμοδιότητός μου. Βέβαια, όχι ότι η προσφερόμενη σήμερα μουσική στην εκκλησία είναι ό,τι καλύτερο. Αλλά, ας είναι. Ποια είναι τα αίτια αυτής της κατάντιας, ας μου επιτραπεί να πω;
1) Η έλλειψη παιδείας είναι το βασικότερο σημείο που πρέπει να προσέξουμε. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει: «εάν παιδεύσωμεν την γλώτταν ψάλλειν….» Θα αναφέρω στο σημείο αυτό ένα παράδειγμα: Καλλιτέχνης – τραγουδιστής που έχει αναλάβει εργολαβικώς τους ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας και μάλιστα το περιβόητο «θεατρικόν απαύγασμα», το «εξέδυσάν με…», δήλωσε από τηλοψίας με… περισσή χάρη και χωρίς ίχνος ντροπής ότι μετά από συναυλία, μέσα σε ορθόδοξο ναό, το ποίμνιο (όντως «ποίμνιο») που παρακολουθούσε, στο τέλος έτρεξε με αλαλαγμούς και του έκοβε τρίχες από την πλούσια κόμη του για να τις έχει ως φυλακτό! «Με έγδυσαν στην κυριολεξία σας λέω….», είπε…
Θα αναφέρω, όμως, κι ένα άλλο παράδειγμα παιδείας, ήθους, ύφους και συμπεριφοράς που διαδραματίστηκε στη Βασιλεύουσα, στην Πόλη, τη δεκαετία του ΄60 (λίγο πριν την απέλαση των Ελλήνων) σε μεγάλο κεντρικό ναό, όταν Αθηναίος ψάλτης – έμπορος βρέθηκε εκεί και εκκλησιάστηκε Μεγάλη Δευτέρα βράδυ στον «Νυμφίο». Ο ψάλτης του ναού τού πρότεινε να ψάλει το γνωστό τροπάριο «τον Νυμφώνα σου βλέπω…». Ο Αθηναίος Πρωτοψάλτης το απέδωσε όπως το έχει διασκευάσει ο Ιωάννης Σακελλαρίδης. Τότε Ιερέας και Ψάλτης από ευγένεια και αβροφροσύνη δεν αντέδρασαν. Αντέδρασε, όμως, το εκκλησίασμα και στο άκουσμα του τροπαρίου κατ΄ αυτόν τον τρόπο «ανεφώνησε φωνή μεγάλη», λέγων: «Δεν είναι έτσι! Λάθος!» Θυμηθείτε: «εάν παιδεύσωμεν την γλώτταν ψάλλειν…». Αυτή είναι η παιδεία! Βεβαίως, υπάρχει εξήγηση. Ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καλλίνικος, καθηγητής της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, έλεγε ότι «και οι γυναίκες που έρχονταν να μου καθαρίσουν το σπίτι εν ώρα εργασίας έψαλλαν, δεν τραγουδούσαν». Ο δε καθηγητής Αναστάσης Λαζαρίδης λέγει ότι: «σ΄ όλα τα καταστήματα στο Νιχώρι Κωνσταντινουπόλεως, στο χωριό του, έψαλλαν ή συζητούσαν για την ψαλτική. Σ΄ όλα τα μήκη και τα πλάτη της Πόλης ήκουες ψαλμωδίες».
Αναφέρω επίσης ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Κάποτε ένας γνωστός ανά το πανελλήνιο ψάλτης μού έστειλε τα CD που είχε κυκλοφορήσει, με ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδος. Τα έβαλα να τα ακούσουν τρεις διαφορετικές γενιές ψαλτών, αλλά και πιστών. Εδώ θα σας αναφέρω μόνο τρεις απαντήσεις στο ερώτημά μου: Μήπως κάνω λάθος; Μήπως αυτά είναι τα σωστά ψαλσίματα; Πρώτος τα άκουσε μαθητής μου (ηλικίας 13 ετών), του οποίου η αντίδραση ήταν: «κλείστε το γιατί δεν μπορώ να τ΄ ακούω». Ο δεύτερος ήταν ο Αθανάσιος Καραμάνης, ένα χρόνο πριν φύγει απ΄ τη ζωή. Μου λέγει: «ωραία φωνή έχει, αλλά δεν ξέρει τη δουλειά του». Τελευταίος, ο επί πολλά έτη βοηθός του Κωνσταντίνου Πρίγγου κ.Σταμάτιος Παπαμανωλάκης, ο οποίος μου είπε τούτο το αμίμητο, ακούγοντας αυτόν τον μεγαλόσχημο Πρωτοψάλτη: «ας είσαι καλά, Γιαννάκη, παιδί μου, που μ΄ έκανες να γελάσω, να ευθυμήσω σήμερα….»
Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να τονίσω κάτι πολύ σημαντικό. Είτε το αποδεχόμαστε – παραδεχόμαστε – είτε όχι, αν θέλουμε να μάθουμε Κρητική μουσική, δε θα πάμε στην Ήπειρο, αλλά στην Κρήτη! Ή αν θέλουμε να μάθουμε τα Ηπειρώτικα τραγούδια, δε θα πάμε στα νησιά μας, αλλά στην Ήπειρο κ.ο.κ. Σαν να πας τώρα στα ριζίτικα χωριά της Κρήτης και να τους κάνεις μάθημα για τα ριζίτικα τραγούδια. Το ίδιο συμβαίνει και με τη Βυζαντινή Μουσική, με την Ψαλτική Τέχνη. Η πηγή είναι το Βυζάντιο, είναι η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, είναι ο Πατριαρχικός Ναός. Γιατί αυτή η μουσική εκεί γεννήθηκε, εκεί αναπτύχθηκε, εκεί καλλιεργήθηκε κι από ΄κει μεταλαμπαδεύθηκε σ΄ όλη την οικουμένη. Επομένως, η Βυζαντινή Μουσική, η ατόφια και γνήσια, είναι η Πατριαρχική παράδοση και «το ιερόν διδασκαλείον» αυτής ο πάνσεπτος Πατριαρχικός Ναός.
2) Ο κόσμος σήμερα έχει εθιστεί στα ακούσματα της λεγομένης μοντέρνας – κοσμικής μουσικής και δεν του αρέσει αυτός ο τρόπος έκφρασης της Βυζαντινής, Ελληνικής Μουσικής. Θέλει να μεταφερθεί αυτό το ήθος, αυτός ο τρόπος και μέσα στην εκκλησία στη Θεία Λατρεία και το ονομάζει εκσυγχρονισμό. Εμείς το λέμε εκκοσμίκευση. Ο κόσμος θέλει συντομία στην προσευχή. Έχει «δουλειές», αν είναι για προσευχή! Δεν έχει δουλειές, όμως, όταν είναι για διασκέδαση! «Τα λέτε αργά, αργείτε», μας λένε. Αλλά αν πάνε στη διασκέδαση, ξημερώνονται! Ένας καθηγητής πανεπιστημίου, μετά το τέλος των Χαιρετισμών, μου λέγει επί λέξει: «αν θα ξαναπείτε το αργό «Τη υπερμάχω», δεν ξανάρχομαι στον Άγιο Μηνά». Του λέγω: «κ.Καθηγητά, γνωρίζετε γιατί λέγεται κατ΄ αυτόν τον τρόπο, αργά;» Μου απαντά: «όχι.» «Ακούστε, λοιπόν: Η προσευχή στην Εκκλησία γίνεται κατά δύο τρόπους. Ακούμε όλοι οι εκκλησιαζόμενοι τους ύμνους και ομαδικά προσευχόμεθα, συμμετέχουμε «ψυχή τε και σώματι». Υπάρχουν όμως στιγμές, όπως αυτή των αργών μαθημάτων, που ο Ιερέας διαβάζει ευχές ή προετοιμάζει τα της Θείας Λατρείας και είναι ώρα για την ατομική μας προσευχή, κατανυσσόμενοι από την ωραία μελωδία. Δηλαδή, το μουσικό αυτό μάθημα γίνεται όχημα αναβάσεως πνευματικόν, για μια προσωπική επαφή με το Θεό μέσα στο Ναό και μαζί με τους αδελφούς συμπροσευχομένους.» Αυτά ήκουσα από το άγιο στόμα του π.Επιφανίου Θεοδωροπούλου.
3) Το ζητούμενο εκτός της παιδείας είναι και το τι ζητάς από την εκκλησία. Τι θέλεις, όταν πηγαίνεις στην Εκκλησία. Πηγαίνεις για να προσευχηθείς ή για να διασκεδάσεις ή για το έ(ν)θιμο που λέει κι ο λαϊκός τραγουδιστής; Εδώ, δεν έχουμε να κάνουμε με γούστα και με έθιμα, αλλά με πίστη. Αν ξεκαθαρίσουμε μέσα μας τι θέλουμε, είμαι σίγουρος ότι θα οδηγηθούμε στη μουσική της προσευχής, την εκκλησιαστική μουσική. Τη μουσική, που όπως μου έλεγε ο δάσκαλός μου, δημιουργήθηκε με προσευχή, αγρυπνία και νηστεία και όχι πίνοντας φραπέ και βλέποντας τηλεόραση! Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα: η μεν Ευρωπαϊκή μουσική είναι η μουσική της ψυχαγωγίας και της διασκέδασης, η δε Βυζαντινή μουσική είναι για την προσευχή. Όπως έλεγε αείμνηστος Ιεράρχης: «η μεν Ευρωπαϊκή μουσική μυρίζει κολόνια, η δε Βυζαντινή, λιβάνι. Η μια είναι για τα σαλόνια, τα θέατρα, το πάλκο και η άλλη για το Ναό, την Εκκλησία».
4) Είπαμε και στην πρώτη απάντηση περί παιδείας, επαναλαμβάνω και εδώ ότι σήμερα ζητούμε ό,τι έχει σχέση με εκκλησία να μικρύνει, να αμβλυνθεί, να αλλάξει, να… να… αλλά εμείς, όχι! Να έχουμε λόγο στα της Εκκλησίας, αλλά να μην πηγαίνουμε στην Εκκλησία! Να ζητούμε αλλαγές, εκσυγχρονισμούς και… και… αλλά να πηγαίνουμε μόνο Χριστούγεννα και Πάσχα και βεβαίως σε κηδείες, γάμους κτλ. Παρακαλώ τους ευσεβείς Ορθοδόξους Χριστιανούς να ασχοληθούν με τη Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική, με τη μουσική της προσευχής, της καταλλαγής, με τη γλώσσα του ουρανού, με «την επίγειον κλίμακα την εις ουρανούς άγουσαν» κατά τον Μέγα Βασίλειον. Τότε, είμαι σίγουρος ότι και θα συμμετέχουν, αλλά και θα καταλαβαίνουν καλύτερα τα τελούμενα εν τω Ναώ. Το σημαντικότερο δε, ότι σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές έρευνες, η Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική αποτελεί μέσον θεραπείας πολλών ψυχικών και σωματικών ασθενειών!
5) Οι παράγοντες της Θείας Λατρείας (Ιερείς και Ψάλτες) είμαστε «καθώς πρέπει» στα καθήκοντά μας; Γνωρίζουμε σε βάθος τη μουσική και το τυπικό της Εκκλησίας μας; Αγωνιζόμαστε για να μεταλαμπαδεύσουμε αυτή την εκκλησιαστική παιδεία και το εκκλησιαστικό ήθος στο εκκλησίασμα; Έβλεπα τη Μεγάλη Εβδομάδα συμπεριφορές συναδέλφων όμοιες… με την ψαλμωδία τους! Λες και έβλεπα ανθρώπους σε λαϊκό πάλκο και όχι σε ψαλτήρι! Τα ΄χουμε μπερδέψει, συνάδελφοι! Βρισκόμαστε σε σύγχυση, γιατί δε γνωρίζουμε σε βάθος, πλάτος και μήκος, αν θέλετε, το αντικείμενό μας, έστω και ως επαγγελματίες επί τέλους, όπως έλεγε ο αείμνηστος Ε. Φαρλέκας ή ο Α. Καραμάνης «δεν ξέρουμε τη δουλειά μας»!
Κι εσείς, αγαπητοί συνθέτες, τραγουδιστές και λοιποί καλλιτέχνες, σεβαστείτε επί τέλους μια παράδοση αιώνων! Σεβαστείτε τον Σταυρωθέντα Κύριό μας! Σεβαστείτε την πίστη μας! Ασχοληθείτε με το υπούργημά σας, με το λειτούργημά σας, το οποίο σεβόμαστε και το θέλουμε για να μας ψυχαγωγείτε, να μας διασκεδάζετε! Όχι όλα στο βωμό του κέρδους και της προβολής! Έχουμε μπλέξει, έχουμε μπερδέψει κι έχουμε ισοπεδώσει τα πάντα!
Θα σας αναφέρω ένα προσωπικό περιστατικό. Όταν έγραψα το έργο «ΩΔΗ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑ», μαθητές μου με προέτρεψαν να τραγουδήσω ένα απ΄ τα τραγούδια που έγραψα γιατί το απέδιδα πολύ καλά ως ο δημιουργός του. Τελικά, πήρα την απόφαση να το τραγουδήσω στη συναυλία. Στο σπίτι μου, έκανα πρόβες και με άκουσε η κόρη μου, η οποία μου είπε αμέσως : «μη, πατέρα». «Γιατί;», ρώτησα. Και μου απαντά: «γιατί στο κηποθέατρο, μόλις σ΄ ακούσουν, θα σηκωθούν όλοι και θα κάνουν το σταυρό τους! Δεν τραγουδάς, πατέρα, αλλά ψάλλεις!» Αυτό το παράδειγμα το αναφέρω για να καταλάβουμε όλοι μας ότι η ψαλμωδία είναι η ιδιαίτερη γλώσσα και προφορά της προσευχής! ΕΙΝΑΙ ΕΜΜΕΛΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗ και μας προδίδει εμάς τους ψάλτες, όταν προσπαθούμε να τραγουδήσουμε! Το ίδιο και με τους τραγουδιστές! Όσο κι αν προσπαθούν, το ύφος και το ήθος της φωνής τους προδίδει ότι είναι τραγουδιστές! Όπως ακριβώς στη γλώσσα. Ο Κρητικός ή ο Μακεδόνας π.χ. κάτι θα πει και θα καταλάβεις από πού είναι! Και θα μου πείτε πού το κακό; Άλλο κολόνια κι άλλο λιβάνι, αδελφοί μου! Άλλο προσευχή κι άλλο χορός και τραγούδι!
«Τι μπορεί να γίνει;», θα μου πείτε. Εγώ θα μιλήσω για μας τους ψάλτες. Εμείς οι ψάλτες πρέπει να κάνουμε τρία πράγματα:
α) να μελετήσουμε,
β) να μελετήσουμε και
γ) να μελετήσουμε!
Είμαστε αδιάβαστοι από πάσης απόψεως! Θεολογικώς, επιστημονικώς, μουσικώς, φωνητικώς, σε θέματα τυπικού και τάξεως και κυρίως βιωματικώς! Ψάλλουμε με τα χείλη και την καρδιά και την ψυχή εκτός… Όλα εκ του προχείρου και εκ των ενόντων! Η γνώση «ελευθερώσει ημάς», αδελφοί συνδιάκονοι! Οι παρεκτροπές μας και η εν γένει συμπεριφορά μας δηλώνουν και σημαίνουν άγνοια και απιστία! Όλα τα είδη της Εκκλησιαστικής Τέχνης (αγιογραφία κτλ.) υπόκεινται σε νόμους άγραφους και γραπτούς, στην Ιερή Παράδοση! Κινούνται πάνω στις γραμμές του τραίνου, που λέγεται Ιερά Ορθόδοξη Παράδοση και κάθε παρεκτροπή σημαίνει εκτροχιασμό, πλάνη και απώλεια!
Άλλο ένα παράδειγμα: Κάποτε ο Μέγας Πρωτοψάλτης ΙΑΚΩΒΟΣ ΝΑΥΠΛΙΩΤΗΣ, διελθών εξ Αθηνών, έψαλε στον Μητροπολιτικό Ναό. Τον πλησίασαν οι γνωστοί – άγνωστοι «φιλόμουσοι» και του ζήτησαν να «βάλει» κάτι τι πάρα πάνω σ΄ αυτά που θα ψάλει (βάλε, Δάσκαλε, λίγο «σάλτσα»). Με κοφτερή ματιά και αυστηρό βλέμμα ο Δάσκαλος απαντά: «Αλλάζουν τα δόγματα της Εκκλησίας μας; Όχι! Ε, πώς θ΄ αλλάξω εγώ τα τροπάρια; Όπως τα λέγω στο Πατριαρχείο, θα τα πω κι εδώ!»
Ζούμε στην εποχή του μικροφώνου, του ηλεκτρονικού ισοκράτη, του λάπτοπ μέσα στη εκκλησία (!), του κινητού τηλεφώνου – ισοκράτη, του ηχοσυνόλου μετ΄ ακουστικού – μόνιτορ, του ράσου με κρόσσια για μεταξωτές κορδέλες (συγνώμη, με μεταξωτές κορδέλες), με αναλόγια ανάκλιντρα, με καλπάκια τύπου ημίψηλου αναγεννησιακού ή ως φέσια, με μικρόφωνα ανά χείρας, με κινήσεις – εμφανίσεις θεατρικές και μάλιστα τύπου σόου – μπιζ και δε συμμαζεύεται, αδέλφια μου… Έλεος! Όποιοι συνάδελφοι δεν αναπαύονται στο Ιερό Αναλόγιο, ιδού καιρός για να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους στο τραγούδι! Ας αφήσουν όμως την Ιερή Ψαλμωδία ήσυχη! Ας μη μετατρέψουμε τα Ιερά Αναλόγια, τα στασίδια μας σε παλκοσένικα και πασαρέλες!
Πολλά είπα και συγχωρέστε με! Θα μου πείτε, «είστε αναχρονιστικός, δε σας αρέσουν τα τραγούδια, ζηλεύετε» και άλλα πολλά «ων ουκ έστιν αριθμός…» Μακριά από μένα τέτοιες συμπεριφορές! Άλλωστε το έχω αποδείξει. 15 μουσικά έργα δικά μου κυκλοφορούν με θέματα εθνικά, πατριωτικά, κοινωνικά κ.α. δημοτικής, λαϊκής και έντεχνης Ελληνικής μουσικής. Χορωδίες μικτές και εκκλησιαστικές έχω δημιουργήσει, όπως και μόνιμη ορχήστρα. Πρωτοψάλτης σ΄ έναν απ΄ τους μεγαλύτερους ναούς της πατρίδας μας είμαι και με τα σύγχρονα μέσα, ηλεκτρονικά και άλλα ασχολούμαι, όμως δεν έχω μπερδέψει τα… καλώδια…
Γνωρίζουν οι πάντες ότι και εγώ, μαζί με κορυφαίους καλλιτέχνες και μάλιστα το καυχώμαι – για πρώτη φορά – επιχείρησα να ερμηνεύσω Βυζαντινή Μουσική με όργανα και πολύ γρήγορα κατάλαβα «το άτοπον του εγχειρήματος»! Δεν κρύβομαι πίσω απ΄ το δάχτυλό μου! Αλλά τολμώντας, ανακαλύπτω τα λάθη και τις παρεκτροπές! Τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο!
Συμπέρασμα :
«Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΟΥΤΕ ΣΥΓΧΡΟΝΙΖΕΤΑΙ, ΑΛΛ΄ ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΥΤΑΙ!»
Σε λίγο καιρό κυκλοφορεί το βιβλίο μου «ΑΛΛΟ ΚΑΛΗ ΦΩΝΗ ΚΙ ΑΛΛΟ ΚΑΛΟΣ ΨΑΛΤΗΣ» και εκεί θα είμαι αναλυτικότερος.
Κλείνοντας αυτό το σημείωμά μου τολμώ να γράψω:
«ΣΤΗΚΕΤΕ ΚΑΙ ΚΡΑΤΕΙΤΕ ΤΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ!»
Και να ρωτήσω: γιατί ο Έλληνας Ορθόδοξος Χριστιανός, ενώ αλλιώς τραγουδά στην Ήπειρο ή στην Κρήτη ή στη Μακεδονία, το «Χριστός ανέστη» το ψάλει το ίδιο και απαράλλαχτα σ΄ όλη την Ελλάδα;
Κι έρχομαι εγώ στα λόγια σου που συνεχώς διδάσκεις,
πως άλλο η καλή φωνή, κι άλλ΄ ο καλός ο ψάλτης!
πηγή: http://ikoukouzelis.com/archives/4391