Η ΣΩΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

 

Γιατί ὁ Περιστερίου Γρηγόριος ἀφαιρεῖ τὸν Τίμιον Σταυρόν;» 

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:  Διότι τὴν πρακτικὴ αὐτὴ τὴν ἐφαρμόζουν ἄλλοτε φανερὰ καὶ ἄλλοτε μυστικὰ εἰς τὸ Πατριαρχεῖο Κων/λεως καὶ εἰς τὴν Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀμερικῆς, εἰς τὴν Ἀρχιεπισκοπὴ Κύπρου (καὶ ἐσχάτως εἰς τὴν Μητρόπολη Φλωρίνης) 

            Ἡ τοποθέτησις τοῦ Ἐσταυρωμένου ὄπισθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης εἰς τὸ Ἱερὸν Βῆμα εἶναι καινοτομία τῶν 100 τελευταίων ἐτῶν, δι' ὃ καὶ ἔδωσεν ἐντολὴν νὰ ἀφαιρεθῇ ἐκεῖθεν!
«Μέχρι τοῦ ἔτους 1900 δὲν ὑπῆρχεν ὁ Ἐσταυρωμένος εἰς τὸ Ἱερὸν Βῆμα» 

            Ποιά είναι η σωστή θέση του Εσταυρωμένου; Ἡ θέση τοῦ Ἐσταυρωμένου εἶναι πάνω ἀπὸ τὴν Ὡραία Πύλη , στὸν Γολγοθᾶ. Καὶ μάλιστά ὄχι ὄρθιος νὰ ἀτενίζει τὸν λαό, ἀλλὰ γυρτὸς μὲ κλίση νὰ κοιτάζει τελούμενα καὶ τὴν Μεγάλη Εἴσοδο ποὺ περνάει μέσα ἀπὸ τὴν Ὡραία Πύλη καὶ καταλήγει στὰ Ἔσχατα 

            Γιὰ τὴν σωστὴ θέση τοῦ Ἐσταυρωμένου μέσα στὴν Ἐκκλησία καὶ πιὸ συγκεκριμένα μέσα στὴν Θεία Λατρεία μίλησε, τὴν Κυριακὴ 14 Μαϊου τὸ ἀπόγευμα, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Περιστερίου κ. Γρηγόριος. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΔΩ 

Πρόσκληση συμμετοχής στο 16ο Διατμηματικό Μουσικολογικό Συνέδριο

Πρόσκληση συμμετοχής στο 16ο Διατμηματικό Μουσικολογικό Συνέδριο

Το 2024, το συνέδριο θα φιλοξενηθεί στη Θεσσαλονίκη και την διοργάνωσή του έχουν αναλάβει το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να ανατρέξουν για αναλυτικότερη πληροφόρηση στο πλήρες κείμενο της πρόσκλησης που βρίσκεται αναρτημένο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://hellenic-musicology.org/wp-content/uploads/2024/01/CFP-Conf-EME-2024.pdf.

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ

το Αυθεντικό στη Βυζαντινή Μουσική του Καθ. Δημητρίου Βερυκίου

 Άρθρο του έγκριτου Καθηγητού της Βυζαντινής Μουσικής και Πρωτοψάλτη του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίτσα) Π. Φαλήρου,  Δημήτρη Βερυκίου με τίτλο το "Αυθεντικό στην Ψαλτική"

            Ο Σίμων Καράς σε άρθρο του με τίτλο «Περί την Βυζαντινήν Εκκλησιαστικήν Μουσικήν», στο περιοδικό «Κιβωτός» 2 (1953, σ. 33), έγραφε με νόημα ότι «… ο μόνος κίνδυνος αλλοιώσεως της τέχνης, προέρχεται από την έλλειψιν αληθινών και πιστών εκτελεστών και διδασκάλων της Βυζαντινής Ψαλμωδίας».

        Η άποψη αυτή του δασκάλου επιβεβαιώθηκε ιστορικά, αλλά δεν είναι η μόνη αιτία έκπτωσης του μέλους, διότι στις κατά καιρούς έντυπες εκδόσεις των μουσικών βιβλίων και μέχρι σήμερα έχει καταγραφεί, σε πολλές περιπτώσεις, παρέμβαση μετάπλασης ή και αντικατάστασης των μουσικών γραμμών διά υποκειμενικών μελωδήσεων και προσωπικών ερμηνειών. Η διάθεση δηλ. να καλλωπίζονται και διασκευάζονται τα παλαιά εκκλησιαστικά μέλη με εξωλατρευτικά μουσικά στοιχεία,.

          Πολλά χρόνια πριν (1898) ο ονομαστός μουσικοδιδάσκαλος και Πρωτοψάλτης της Μ.τ.Χ.Ε. Γεώργιος Βιολάκης, στην έκδοση του Δοξασταρίου του Πέτρου του Πελοποννησίου, μεταξύ των άλλων, αναφέρει για μερικούς νεώτερους διδασκάλους, ότι «…ούτοι ατυχώς μη περιορισθέντες εις το γνήσιον αυτού αρχέτυπον μέλος, καλλωπισμού χάριν, δήθεν, υπεισήγαγον εν τούτω καινοτρόπους γραμμάς, παραμορφωσάσας το αρχικόν, απλούν και μεγαλοπρεπές του μέλους … Ένεκα δε  της προς το νεωτερίζειν ροπής της νέας γενεάς … ανέλαβον να εγκύψω εις την μελέτην του αρχαίου τούτου μέλους και να εξηγήσω εις την παρ΄ημίν γραφήν …όμοιον προς το πρωτότυπον  μέχρι  κεραίας». Λίγο αργότερα ο Αρχιμ. Παγκράτιος ο Βατοπεδινός, σε μουσική Μελέτη του, διέβλεπε την απώλεια του μέλους, «…διότι οι διάφοροι ψάλται … αφεθέντες αχαλίνωτοι και άνευ ουδεμιάς ανωτέρας εποπτείας, περιεφρόνησαν τα κλασικά μουσικά μαθήματα των παλαιών διδασκάλων και μουσουργών, και ψάλλουσι τα υπ’ αυτών μελοποιηθέντα ως τεχνικώτερα δήθεν. Αύριον άλλοι άλλως θα μελοποιήσωσιν άλλα και ούτω καθεξής μέχρις ου τελείως καταστρέψωσι την ιεράν μελωδίαν ημών…Άρα γε θα αξιωθώμεν ποτε να ακούσωμεν την εκκλησιαστικήν ημών μουσικήν εν τη αρχαία αυτής απλότητι και μεγαλοπρεπεία;» (Μουσική Κλίμαξ, εν Κων/λει  1917, σ. 18).
      Πράγματι, ορισμένες επανεκδόσεις παλαιότερων μουσικών βιβλίων, από το 1850 και ύστερα, φέρουν μορφολογικές αλλοιώσεις και μείξεις αλλότριων μελωδιών σε μέρη Ακολουθιών και μελών, που δε συνάδουν «προς την σεμνήν και ιεροπρεπή μελωδίαν της παλαιοτέρας εποχής» (Κων. Σακελλαρίδη, Νέον Αναστασιματάριον, εν Αθήναις 1890, σ. στ΄). Πολλοί των εκδοτών « απέβλεψαν ουχί εις την διατήρησιν των κλασικών μελών, αλλά μάλλον εις την υλικήν εκμετάλλευσιν αυτών …  και επέφερον χαώδη και τραγελαφικήν ψαλμωδικήν κατάστασιν, μεγάλην μουσικήν αναρχίαν, καθ’ όσον αφήρεσαν πολλάς κλασικάς γραμμάς και αντικατέστησαν ταύτας με ιδικάς των μουσικάς τεχνοτροπίας. Η τοιαύτη διαστρέβλωσις και παραμόρφωσις των γνησίων Βυζαντινών μελών προκάλεσε μεγάλην βλάβην ιδίως εις τους νέους ιεροψάλτας, οίτινες ουχί μόνον εδυσκολεύοντο εις την ανάγνωσιν αυτών, διότι είχον και αναριθμήτους μουσικάς ανορθογραφίας, αλλά και να διερωτώνται: ποία είναι τα γνήσια βυζαντινά μαθήματα; Αυτά που αναγινώσκομεν εις τα νέα εκδοθέντα βιβλία ή εις τα παλαιά;  (Θεοδόσιος Γεωργιάδης, ο βυζαντινός μουσικός πλούτος, τ.Α΄, Αθήναι 1959, σ. 5-6).
        Στις μέρες μας, οι υπερβάσεις του παρελθόντος, έγιναν κανόνας, ώστε ο μακαριστός Επίσκοπος Διονύσιος Ψαριανός να σημειώνει ότι  «…εκτός από το Ειρμολόγιο ή έστω και το Αναστασιματάριο όλα τα’ άλλα που ψάλλομε στην Εκκλησία πολύ λίγη βυζαντινή μουσική παράδοση διασώζουν …» ( Γ. Αναγνωστοπούλου, Εισαγωγή στη χειρ. Θεία Λειτουργία, τ. Α΄ Αθήνα 1988). Διαπίστωση οδυνηρή, για την ίδια την Τέχνη, αλλά και τους εκφραστές της, τους ψάλτες, διότι ναι μεν «την αρετή της συντηρήσεως που   είχε η χειρόγραφη Παράδοση και η συνοπτική σημειογραφία, τη διαδέχθηκε η ελευθερία και η ευκολία της καταγραφής τής κάθε υποκειμενικής μελωδήσεως στις αλλεπάλληλες έντυπες μουσικές εκδόσεις, μαζί με κάποιο πνεύμα επιδείξεως των μελουργών ή και εκδοτών» (Γρ. Στάθη, Φάκελος μαθήματος Βυζ. Μουσική, Ψαλτική τέχνη, Αθήνα 1993, σ. 93), ωστόσο, αυτοί κυρίως, (οι Ψάλτες), επωμίζονται διαχρονικά την ευθύνη και το βάρος της αυθεντικότητας ή μη της Ψαλτικής Παραδόσεως.
Είναι πρόδηλο ότι η άμετρη ελευθερία στην ερμηνεία της σημειογραφίας, οι αυθαίρετοι νεωτερισμοί και μελικοί μετεωρισμοί, οι παντοίες υπερβολές μερικών ψαλτών, που οφείλεται σ’ ένα βαθμό και στην έλλειψη του τέλειου οπλισμού του εξηγημένου μέλους, προσκρούουν στο σεμνό ύφος και ήθος της ψαλμωδίας και στο καλώς νοούμενο συντηρητικό πνεύμα που διαπνέει όλες τις μορφές έκφρασης της Εκκλησίας στον αγώνα της για πνευματικό προσανατολισμό του ανθρώπου, διότι είναι ανάρμοστες προς το σκοπό που επιδιώκουν.
 
        Πρότυπα αυθεντικής ερμηνείας των εκκλησιαστικών μελών ευτυχώς έχουμε. Ας τα αναζητήσουμε κι ας μείνουμε σ’ αυτά. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η επισήμανση του διδασκάλου Θεοδ. Γεωργιάδου: Εάν ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Μ.τ.Χ.Ε. Ιάκ. Ναυπλιώτης, την κρίσιμη ώρα (1904) «εδέχετο να έλθη εις Αθήνας, θα εσάρωνε πάντα εμφανιζόμενον εν τη Εκκλησία και θα μετέδιδε δια της διδασκαλίας του, εις ολόκληρον την Ελλάδα, την μεγαλοπρεπή εκείνην παράστασιν των Βυζαντινών μελωδιών, τας οποίας εξετέλει ιεροπρεπέστατα δια της μεγαλειώδους και γλυκείας φωνής του» (Θεοδ. Γεωργιάδου, Ο Βυζ. Μουσικός πλούτος, Υπόμνημα, Αθήναι 1955, σ. 18).
 
        Ένα συνεπώς απομένει! Επιστροφή, με όλη την πνευματική σημασία της λέξεως, στις πηγές της ψαλτικής Παραδόσεως, «… μετά ζήλου, χωρίς νεωτερισμούς κατά την προφοράν ή κατά την γραφήν ή κατά την έκθεσιν» (Χρυσάνθου, Θεωρητικόν Μέγα της Μουσικής, Β΄ Μέρος, 84β, σ. LVII).

Η απήχηση του ομώνυμου άρθρου και ο διάλογος που αναπτύσσεται μεταξύ των αγαπητών συναδέλφων ψαλτών ικανοποιεί τον συντάκτη του, γιατί μαρτυρεί ότι η αγωνία για την αυθεντική ερμηνεία του μέλους, που είναι η πεμπτουσία της τέχνης μας, είναι κοινή. Επί πολλά συναπτά έτη (45), ταπεινός διάκονος του Αναλογίου, συντάσσεται με την προσπάθεια να διασωθεί και μεταδοθεί στους νεότερους γνήσια η πατριαρχική παράδοση, βιώνοντας, όπως όλοι, τον άμετρο ζήλο άλλων ερμηνευτών να θεωρούν παράδοση και την προσωπική τους ελεύθερη έκφραση.

        Η αναζήτηση αυτή της αυθεντικής (ορθής) ερμηνείας δεν είναι σημερινή, είναι διαχρονική, γιατί η προφορική παράδοση δέχεται συνεχώς επιρροές, που αποκλίνουν του αποκλειστικού λειτουργικού χαρακτήρα της. Η ψαλμωδία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο βίωσης του μυστηρίου της σωτηρίας στον αγιασμένο χώρο της Εκκλησίας. Είναι μια απλή και κατανυκτική μελωδία (λόγος και μέλος), που μετοχεύει στις ψυχές τα υψηλά νοήματα των ιερών κειμένων και δεν ευχαριστεί απλώς την ακοή μας. Γιατί «μια ψαλμωδία που μας κάνει να προσέξουμε περισσότερο τη μουσική παρά το λόγο, δεν είναι καλή για τη θεία λατρεία» (Διονυσίου, Μητρ. Κοζάνης, «Εφημέριος», Ιούλιος-Αύγουστος 2001, σ.18). «Ο λόγος είναι το κύριον και ο σκοπός, το μέλος είναι οι δύο φτερούγες με τις οποίες μπορούμε να φτερουγίσουμε, πάνω απ’ τα γήϊνα, σε χώρους ουράνιους και να υμνήσουμε ως πιο πλησιανοί και οικείοι τη δόξα του Θεού και το θαύμα της δικής μας σωτηρίας» (Γρ. Στάθη, Η μουσική έκφραση των λειτουργικών ύμνων και η δυνατότητα μετάφρασής τους στη Νεοελληνική γλώσσα, Περιοδικό «ΕΚΚΛΗΣΙΑ», ΟΗ΄ , τ. 2, σ. 119).

    

Αυτό είναι το σεμνοπρεπές απλό ύφος και υψηλό ήθος της ψαλτικής, που αποσκοπεί, προβάλλοντας τον λόγο δια του μέλους, να φέρει τον άνθρωπο στην κατάνυξη, που «καθαίρει τον νουν» (Αββάς Νείλος)  και διαπορθμεύει απ’ τα βιοτικά στα υπερβατικά. Ο δεινός μουσικός και άριστος μελοποιός και διδάσκαλος Πέτρος ο Πελοποννήσιος, βαθύς γνώστης και της εξωτερικής μουσικής, όχι μόνο δεν ανέμειξε ξένα στοιχεία με εκκλησιαστικά μέλη, αλλά περιορίστηκε και στην απλότητα της γραφής τους, ως «οικείας και προσηκούσης». Απομένει ο εκτελεστής, γνώστης της ψαλτικής τέχνης, να ερμηνεύσει τους ύμνους με βάση τη σημειογραφία και την προφορική Παράδοση (όχι μετροφωνικά) εκείνη που δεχόμαστε γενικά, με συμπεράσματα συνεδρίων, ειδικές εγκυκλίους της Εκκλησίας και παραινέσεις των εγκρίτων εκ των ψαλτών, ως γνήσια. Ο Βασίλειος Στεφανίδης, επιφανής μουσικός και ιατροφιλόσοφος, τονίζει την αξία της προφορικής παραδόσεως με κάθετη διατύπωση: «των σημαδίων η σημασία, γραφή ου διδάσκεται… αλλά μόνον δια ζώσης φωνής … ουδέ εκκλησιαστικός μουσικός λέγεται πρεπόντως ο μη μαθών όσον το δυνατόν εκ παραδόσεως τα μέλη» (Β. Στεφανίδη, Σχεδίασμα περί μουσικής ιδιαίτερον Εκκλησιαστικής, Παράρτημα Εκκλ. Αλήθειας, τ. Ε΄, Κων/λις 1902, σ. 274).

        Συνεπώς το ζήτημα δεν είναι πολύπλοκο, είναι απλό, όταν συνειδητοποιήσουμε τις ευθύνες μας οι διδάσκαλοι και οι ερμηνευτές της λειτουργικής μας μουσικής, έναντι των πιστών, της Εκκλησίας και αυτής της τέχνης, που έχει καθαγιαστεί με την πνοή τόσων αγίων ψυχών.

Σκοπός του άρθρου προφανέστατα δεν ήταν «τα ωραία λόγια», αλλά η καταγραφή των απόψεων μεγάλων διδασκάλων, με τις οποίες, φαίνεται, όλοι να συμφωνούμε, όπως και με την πρόταση-πρότυπο ερμηνείας του μέλους (Ιάκωβος Ναυπλιώτης).

Τι ανάγκην έχομε άραγε άλλων παραδειγμάτων; Ωστόσο θα συμφωνήσουμε επίσης απόλυτα, και θα αναλύσουμε σε επόμενα σημειώματα, διεξοδικά, την πρόταση αγαπητού συναδέλφου περί κωδικοποίησης όλων των στοιχείων της μουσικής, με σκοπό την ενιαία έκφραση εντός της διαφορετικότητας, διότι «ποικίλην τε και πολυσχιδή την της ψαλτικής μεταχείρισιν» θεωρεί ο Χρυσάφης ο νέος.

        Ο προβληματισμός κοινός, ο διάλογος εποικοδομητικός, ο τόπος αφιλόξενος για αντιπαραθέσεις και η αγάπη για τη μουσική μας δυνατή  και μας ενώνει.

Εμείς «μηδενί μηδέν οφείλομεν ει μη το αγαπάν αλλήλους, ο γαρ αγαπών το έτερον νόμον  πεπλήρωκε» (Ρωμ. ιγ΄, 8).

Ζητούνται Καθηγητές για διδακτική της Βυζαντινής Μουσικής

Ζητούνται Καθηγητές της Βυζαντινής Μουσικής, για να συμπληρωθεί η λίστα των Καθηγητών που είναι διαθέσιμοι  να παραδώσουν μαθήματα δια ζώσης ή δια δικτύου σε όλη την Ελλάδα.

Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει:

1. Να γίνουν ΜΕΛΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ . 
μπαίνουν στην σελίδα  https://byzantinmusiki.blogspot.com/ και στην αριστερή κολόνα υπάρχει αυτό. Πατάτε πάνω στο παρακολούθηση  (βλ. εικονα κάτω)

2. Αποστείλατε μήνυμα (στο μενού ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ) στην πλατφόρμα επικοινωνίας με τα στοιχεία σας .
Όνομα, Επίθετο, E-mail, τηλέφωνο και σύντομο βιογραφικό (5 σειρές) πάνω στην διδασκαλία.

Συναυλία κάτω από τον αθηναϊκό ουρανό

IEΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΑΘΗΝΩΝ
ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
 
Μία ψυχή, μία μουσική !
Συναυλία  κάτω από  τον αθηναϊκό ουρανό
 στα προπύλαια του Ι. Ναού Εισοδείων
Θεοτόκου, Πάρκο Γουδή (Γ. Παπανδρέου 95)
Μία ψυχή, μία μουσική !

Συμμετέχουν :
Χορωδία ευρωπαϊκής μουσικής του Ι. Ναού Αγ. Μαρίνας
άνω Ιλισίων
Συγκρότημα Saint Thomas Band του Ι. Ναού Αγ. Θωμά Αμπελοκήπων
και το συγκρότημα The hats

Κυριακή 7 Μαΐου, 7.00 μ.μ.
Είσοδος ελεύθερη
από το site της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών

Γεώργιος Ρεμούνδος ΑΡΧΩΝ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΘΡΟΝΟΥ

Άρθρο του Θοδωρή Χονδρόγιαννου

Στο σπίτι του κ. Ρεμούνδου, λίγα στενά κάτω από τη λεωφόρο Αχαρνών.

Αυτή την κλίση μου – ίσως και να ήταν και κλήση με «η» από πάνω – την είδε ο πατέρας μου και αποφάσισε να με πηγαίνει κάθε Κυριακή σε διαφορετική εκκλησία. «Θα σε πηγαίνω στις καλύτερες που έχουν ψάλτες», μου έλεγε, «να ακούς τους ψαλμούς και να τους ευχαριστιέσαι». Αυτό το έκανα μέχρι τα 12-13 μου χρόνια, όταν και ξεκίνησα να ψέλνω. Όμως από μουσική; Άρχισα να καταλαβαίνω την ανάγκη να μάθω μουσική, να γίνει όλο αυτό που ένιωθα μέσα μου πιο ζωτικό, πιο βαθύ. Εκείνη την εποχή, το 1967, όταν και συστάθηκε η μητρόπολη Νίκαιας, δημιουργήθηκε μία σχολή βυζαντινής μουσικής. Όταν το έμαθα, πήρα μεγάλη χαρά και πήγα τρεχάλα στον σπίτι να πω τα ευχάριστα νέα. Με πήρε τότε ο πατέρας μου από το χέρι και με πήγε στα εγκαίνια της σχολής. Μετά τον αγιασμό, ακούσαμε ένα πρόγραμμα από μία χορωδία. Όταν τελείωσε η τελετή και καθώς γυρνούσαμε σπίτι, είπα στον πατέρα μου: «Πατέρα, πήρα μία χαρά με τη χορωδία και τη σχολή, όμως, να σου πω την αμαρτία μου, δεν μου άρεσε». Το ψάλσιμό τους  ήταν το λεγόμενο ωδιακό ψάλσιμο, ενώ εμείς είχαμε μάθει το ψάλσιμο της Πόλης. Η διαφορά ήταν σαν τη μύγα μέσα στο γάλα. Μετά από κανένα χρόνο, έγινε ο εσπερινός της ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου Γεωργίου. Όταν πήγα στην εκκλησία, άκουσα μία χορωδία που με μάγεψε. Μου άρεσε πάρα πολύ. Τότε ζήτησα από μία γειτόνισσα να μεσολαβήσει για να μπω και εγώ σε αυτή. Όταν τελείωσε ο εσπερινός, η γειτόνισσά μου έπιασε το χοράρχη – Κακουλίδη τον έλεγαν – και του είπε: «αυτό το παιδάκι θέλει να μάθει μουσική, αν το στύψεις, θα βγάλει νότες, στο χέρι σου είναι να το μάθεις να ψέλνει». Όταν έμαθε ότι μένω στη Νίκαια, μου είπε πως εκείνοι έψελναν στην Αγία Βαρβάρα, στα Άνω Πατήσια, και ήταν μακριά για μένα να πηγαίνω. «Πώς θα έρχεσαι εκεί πέρα;», με ρώτησε. «Αυτό αφήστε το σε έμενα», του απάντησα εγώ.

  

  «Είπα τότε στον εαυτό μου: «Γιωργάκη, ή θα ξεκινήσεις και θα μπεις στο σωστό δρόμο, ή θα τα παρατήσεις». Ένιωθα πως σκοποβολούσα και μου είχε μείνει το τελευταίο βόλι, με το οποίο έπρεπε να πετύχω το στόχο μου»

Τα επόμενα χρόνια έγινα βασικό μέλος της χορωδίας ως ισοκράτης και άρχισα να συμμετέχω στις ηχογραφήσεις της ΕΡΤ, όταν το ραδιομέγαρο της ήταν ακόμη στο Ζάππειο. Αυτό που με προβλημάτιζε ήταν ότι υπήρχε ένας εφησυχασμός και δεν γινόταν ιδιαίτερη προσπάθεια να διαμορφωθούν νέοι ψάλτες. Ο χοράρχης επαναπαυόταν στο υλικό που είχε. Αυτό μου προκάλεσε μία νέα απογοήτευση, καθώς ένιωσα ότι δεν μπορούσα να ασχοληθώ σε βάθος με αυτό που ένιωθα ότι ήταν σκοπός της ζωής μου». «Τότε όμως έγινε κάτι θαυμαστό. Εγώ είχα τη συνήθεια να φεύγω από τη Νίκαια και να πηγαίνω στο Φάληρο, κοντά στο Καραΐσκάκη, για να παίρνω από έναν ψάλτη της ενορίας μου τις ηχογραφήσεις που κάναμε την ΕΡΤ. Ο πατέρας μου μού είχε πάρει με χίλιες δυο στερήσεις ένα μαγνητοφωνάκι Φίλιπς. Το έπαιρνα και πήγαινα στο σπίτι του ψάλτη για να μου μεταφέρει σε αυτό τις ηχογραφήσεις. Έκανα 10 χιλιόμετρα για να πάω εκεί και 10 πίσω. Ένα Σάββατο, λοιπόν, ο ψάλτης μου είπε: «θα σου βάλω να ακούσεις ένα δίσκο». Ήταν οι ύμνοι του επιταφίου και του Πάσχα. Άλλο άκουσμα, κάτι έξω από αυτό τον κόσμο, ήχος μοναστικός. Αυτό που είχα μόλις ακούσει με σημάδεψε αμέσως. «Ποιος είναι αυτός που τραγουδάει;», ρώτησα τον ψάλτη. «Είναι ο Σίμων Καράς, που κάνει και σε εμάς σεμινάρια μουσικής», μου είπε εκείνος. «Και πού κάνει τα μαθήματα;», ρώτησα εγώ,πάλι με λαχτάρα. «Στο λόφο του Στρέφη, προς τα Εξάρχεια», μου αποκρίθηκε ο ψάλτης, ο οποίος μου έδειξε τους τέσσερις δίσκους του Καρά που κυκλοφορούσαν τότε. Έμελλε μάλιστα στα χρόνια που θα δούλευα η διασκέδασή μου να είναι κανένα δισκάκι κάθε φορά που πληρωνόμουν. Τα υπόλοιπα τα έδινα στην οικογένεια, άντε να κρατούσα τίποτα για να πάρω κανένα παντελόνι ή κάλτσες.

   

Τέτοια ήταν η ζέση μου για την ψαλτική τέχνη που στα δέκα χρόνια παραμονής μου στη σχολή έλειψα μόνο 5 φορές. Το ψάλσιμο είχε γίνει για μένα αυτοσκοπός, καθώς μπροστά μου έβλεπα έναν πλούτο που δε θα μπορούσα να τον πάρω από πουθενά αλλού.

Στον Καρά έκατσα 10 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων πήρα μία βασική παιδεία. Καθώς η σχολή αυτή μας έδινε γνώση αφιλοκερδώς, έπρεπε να βοηθήσουμε και εμείς με τη σειρά μας. Πώς το κάναμε αυτό; Ο σύλλογος είχε ένα παρεκκλήσι που λειτουργούσε την περίοδο των χαιρετισμών και όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα. Τέτοια ήταν η ζέση μου για την ψαλτική τέχνη που στα δέκα χρόνια παραμονής μου στη σχολή έλειψα μόνο 5 φορές. Το ψάλσιμο είχε γίνει για μένα αυτοσκοπός, καθώς μπροστά μου έβλεπα έναν πλούτο που δε θα μπορούσα να τον πάρω από πουθενά αλλού. Επρόκειτο για τις δύο όψεις ενός νομίσματος: τη βυζαντινή μουσική και το δημοτικό τραγούδι. Σύντομα ο Καράς είδε τις δυνατότητές μου και με έβαλε να διδάξω. Ήμουν ταυτόχρονα δάσκαλος και μαθητής. Αυτό έγινε το 1988. Πρέπει να ομολογήσω πως αυτός ο άνθρωπος μου άνοιξε την καρδιά. Αποτελεί έναν από τους σταθμούς της ζωής μου, καθώς μου ενστάλαξε το δέος που αισθανόταν ο ίδιος για την ψαλτική και το τραγούδι. Δεν ήταν ιδιαίτερα καλλίφωνος, αλλά μιλούσε η ψυχή του όταν έψελνε. Μου θύμιζε τον παππού μου.

    «Όπως λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, η ψαλμωδία πρέπει να ακούγεται σαν να ψάλλεται από ένα πρόσωπο. Είναι ομαδική, γιατί συμβολίζει τον ομαδικό χαρακτήρα της λατρείας. Δεν πάμε στην εκκλησία για να υπηρετήσουμε το εγώ μας, αλλά τη συλλογικότητα, το σώμα της εκκλησίας»

Ανάμεσα στους πρώτους μαθητές μου ήταν και η κόρη του Παπαγιώργη του Μεταλλινού που μου είπε μία μέρα: «Δάσκαλε, θέλεις να έρθεις ψάλτης στο ναό μας;». Μου μίλησε για την εκκλησία και για το ότι δεν είχαν ψάλτη. Εγώ φοβήθηκα να πάω, γιατί ο Καράς μας παραινούσε να μην πηγαίνουμε, καθώς, όπως έλεγε, «δεν είστε έτοιμοι». Δίστασα, αλλά πήγα και ανέλαβα καθήκοντα ιεροψάλτου. Τυχαία μάλιστα εκείνη την εποχή έγινε μία ηχογράφηση από το ναό όταν έψελνα. Αυτή την εκπομπή την άκουσε ο Καράς, όμως δεν κατάλαβε ότι ήμουν εγώ. Σε ένα συμβούλιο λοιπόν – εμένα αυτά μου τα διηγήθηκαν μετά, δεν ήμουν μπροστά – συμβούλεψε τους παρευρισκόμενους να ακούν ΥΕΝΕΔ, γιατί, όπως είπε τότε, «χθες άκουσα κάτι ψάλτες εκπληκτικούς. Αποφάσισα να του πω ότι είχα πιάσει αναλόγιο, για να μην το μάθει από κάπου αλλού. Και ενώ περίμενα να με καρατομήσει όταν του το είπα, αυτός μου είπε «την ευχή μου». Ήταν άνθρωπος διαισθητικός και είχε δει τις ικανότητές μου. Δέκα μήνες πέρασαν από τότε που άρχισα να ψέλνω στον Άγιο Αντίπα και εκλέχθηκα παμψηφεί για να μεταπηδήσω στην Καπνικαρέα, που ήταν ο πρώτος πανεπιστημιακός ναός. Εκεί έμεινα αρκετά χρόνια και έζησα συγκλονιστικές εμπειρίες. Ο χώρος της Καπνικαρέας είναι το κάτι άλλο. Οι πέτρες μιλάνε από μόνες τους. Μνημείο του 11ου αιώνα και αγιογραφημένο από τον Κόντογλου, προσφέρει στους πιστούς μία άλλου είδους σχέση με την λειτουργία, με την ευρύτερη του όρου έννοια.
«Το Σεπτέμβρη του περασμένου χρόνου, μου απονεμήθηκε το ανώτατο αξίωμα του άρχοντος πρωτοψάλτου του Οικουμενικού Θρόνου. Πρόκειται για μεγάλη τιμή, την οποία βλέπω ως ευθύνη και όχι ως ευκαιρία για κομπορρημοσύνη. Το θεωρώ ως έναν επίλογο στη μέχρι τώρα πορεία μου στην ψαλτική τέχνη».

«Το Σεπτέμβρη του περασμένου χρόνου, μου απονεμήθηκε το ανώτατο αξίωμα του άρχοντος πρωτοψάλτου του Οικουμενικού Θρόνου. Πρόκειται για μεγάλη τιμή, την οποία βλέπω ως ευθύνη και όχι ως ευκαιρία για κομπορρημοσύνη. Το θεωρώ ως έναν επίλογο στη μέχρι τώρα πορεία μου στην ψαλτική τέχνη».

Πλέον η ζωή μου είναι γεμάτη μελέτη, αφού καταπιάνομαι με την ψαλτική τουλάχιστον οχτώ ώρες την ημέρα. Έχω βέβαια την πολυτέλεια του χρόνου. Τώρα δεν ψάλλω, καθώς για να το κάνω θέλω να «αναπαύομαι» στην λατρεία. Και αυτό σημαίνει να έχω σύμμαχο και όχι αντίπαλο το χρόνο. Τώρα πια οι περισσότερες παπάδες κάνουν λειτουργίες για να δικαιολογούν το μισθό τους και όχι για να εκπληρώνουν την αποστολή στην οποία είναι ταγμένοι. Με το ευτελές επιχείρημα ότι ο κόσμος κουράζεται. Γι’αυτό πιστεύω ότι δεν αξίζει τον κόπο. Η παρουσία του ψάλτη στην εκκλησία είναι μία δέσμευση για τον ίδιο. Και αν έχει μία αμοιβή, αυτή δεν ανταποκρίνεται ούτε στις γνώσεις του, ούτε στην καλλιτεχνική του αξία. Η αμοιβή καλύπτει ένα μέρος της δέσμευσης. Υπάρχουν ναοί που σε αναπαύουν, αλλά είναι λίγοι. Αν η Παναγία μου φανερώσει κάτι, θα ήθελα να ξαναψάλλω, αλλά δεν το βιάζω. Το ότι απέχω από την ψαλτική τέχνη με πονάει, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο των εορτών. Το ψάλσιμο μου άνοιγε κάθε μέρα περισσότερο την καρδιά. Έχω κατορθώσει να αφήνω τον εαυτό μου προς τα πάνω. Αν θες να πετύχεις κάτι, μία είναι η συνταγή: να ζητήσεις έλεος. Και όλα θα γίνουν. Το έχω ζήσει άπειρες φορές αυτό και δε νιώθω πανικό σε δύσκολες στιγμές.

    «Ήρθε λοιπόν στην εκκλησία και με άκουσε. Μόλις τελείωσε η ακολουθία, η Δόμνα ήρθε και με βρήκε: «Έλα δω βρε μπαγάσα», μου είπε, «ποιος είσαι εσύ; Προσπαθούσα σε όλη την ακολουθία να σε δω, αλλά είμαι κοντή και δεν τα κατάφερα». Παρευρέθηκε στο ναό και τις δύο επόμενες χρονιές, οπότε και μου πρότεινε να κάνουμε ένα δίσκο»

Πρέπει να ομολογήσω πως ως προσωπικότητα με καθόρισε βαθιά η υφή και τα χαρακτηριστικά της ψαλτικής τέχνης. Η βυζαντινή μουσική είναι καταρχάς καθαρά φωνητική. Δεν επιδέχεται όργανα. Αυτό στηρίζεται στην πυθαγόρεια αντίληψη, που ήθελε το θείο να υμνείται μόνο με φυσικά και όχι με τεχνικά μέσα. Δεύτερον, στηρίζεται στο λόγο. Η μουσική είναι, πάλι κατά τον Πυθαγόρα, υπηρέτρια του λόγου. Το αποτέλεσμα αυτών των δύο παραμέτρων είναι η βυζαντινή παράδοση να βασίζεται εξολοκλήρου στη φωνή. Ακόμη, η βυζαντινή μουσική είναι μονόφωνη, σε αντίθεση με τη δυτική  θρησκευτική παράδοση. Όπως λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, η ψαλμωδία πρέπει να ακούγεται σαν να ψάλλεται από ένα πρόσωπο. Είναι ομαδική, γιατί συμβολίζει τον ομαδικό χαρακτήρα της λατρείας. Δεν πάμε στην εκκλησία για να υπηρετήσουμε το εγώ μας, αλλά τη συλλογικότητα, το σώμα της εκκλησίας. Η εκκλησιαστική μουσική ψυχαγωγεί τον άνθρωπο με την αρχαία του όρου έννοια, οδηγεί την ψυχή του προς το θείο. Βέβαια αυτή η πορεία είναι και γλέντι, διασκέδαση.
14L1035286.

Αυτό που σήμερα λέμε ελληνική μουσική είναι ένα μουσικό είδος μόνο κατά το λόγο ελληνικό. Δεν αναφέρομαι μόνο στη σύγχρονη μουσική, αλλά και στην εποχή που υπήρχε ακόμη ποιότητα, όπως με το Θεοδωράκη και το Χατζιδάκι. Και αυτό γιατί αυτή η μουσική είναι γραμμένη στο πεντάγραμμο. Ο ελληνικός λαός όμως δεν γνωρίζει πως ο πολιτισμός μας έχει δικό του μουσικό σύστημα, τόσο στη σημειογραφεία, όσο και στην πολυηχία. Είναι βασικό να γνωρίζουμε πως η μουσική μας παράδοση είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις. Οι ίδιοι δρόμοι, η ίδια σημειογραφεία που χρησιμοποιούνται στην ψαλτική, χρησιμοποιούνται και στα δημοτικά τραγούδια. Είναι το ίδιο σύστημα. Αυτό που αλλάζει είναι το αισθητικό περιεχόμενο. Η ψαλμωδία είναι για δέηση, το δημοτικό τραγούδι για γλέντι. Και τα δύο είδη ήχου ήταν τρόπος ζωής. Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν τα κατέγραφε ο κόσμος και πολλά δημοτικά τραγούδια χάθηκαν. Μία πτυχή της προσφοράς του δασκάλου μου του Καρά έγκειται ακριβώς στην καταγραφή 20.000 δημοτικών τραγουδιών. Από την άλλη, πέτυχε να δώσει στην ιστορία της μουσικής τη διαχρονική εξέλιξή της.

Πολύ σημαντική για τη ζωή μου ήταν η γνωριμία μου με τη Δόμνα Σαμίου. Ένας από τους δίσκους που έχουμε κάνει είναι Ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης: Το τροπάριο της Κασσιανής. Αυτό το cd είναι μία ολόκληρη ιστορία που οφείλεται και στη Δόμνα Σαμίου. Η Δόμνα ήταν μεγάλο μουσικό δαιμόνιο με πολλές ευαισθησίες. Ήταν και εκείνη μαθήτρια του Καρά. Έλεγε λοιπόν – όλα αυτά μου τα είπε μετά – «πού να πάω να ακούσω το τροπάριο της Κασσιανής;». Της είπαν για μένα που έψελνα στην Καπνικαρέα. Εκείνη το άφησε για δύο-τρία χρόνια. Όμως μετά είπε: «δεν πάω στην Καπνικαρέα; Τι έχω να χάσω;». Ήρθε λοιπόν στην εκκλησία και με άκουσε. Μόλις τελείωσε η ακολουθία, η Δόμνα ήρθε και με βρήκε: «Έλα δω βρε μπαγάσα», μου είπε, «ποιος είσαι εσύ; Προσπαθούσα σε όλη την ακολουθία να σε δω, αλλά είμαι κοντή και δεν τα κατάφερα». Παρευρέθηκε στο ναό και τις δύο επόμενες χρονιές, οπότε και μου πρότεινε να κάνουμε ένα δίσκο. Έτσι αποφασίσαμε να ηχογραφήσουμε τον όρθρο της Μεγάλης Τετάρτης, που ήταν ο πρώτος ψαλμός που άκουσε η Δόμνα από εμένα. Είναι και στο youtube να το ακούσετε.


πηγή: http://popaganda.gr/zoi-enos-ergati-tis-vizantinis-mousikis/

Πανελλήνιος Σύνδεσμος Ψαλτριών

αντιγράφουμε από την σελίδα της όμάδας τους στο facebook

Μας ζητήσατε ΕΠΑΝΕΙΛΗΜΜΕΝΩΣ την απάντησή μας σε πρόσφατη πρόκληση που δεχθήκαμε -πρόκληση αμφισβήτησης των καταστατικών σκοπών μας- να την αναρτήσουμε όχι μόνο τμηματικά (όπως δηλαδή ήδη βρίσκεται κάτω από σχετική ανάρτηση στις 18/2/2017 του Άρχοντα Θεόδωρου Βασιλικού, τον οποίο ευγνωμονούμε για την αμέριστη συμπαράστασή του στο έργο μας), αλλά να τη δημοσιεύσουμε ολόκληρη και ενιαια στον τοίχο μας, για να ΜΗΝ ΛΗΣΜΟΝΗΘΕΙ. Επειδή θεωρούμε πως η απάντησή μας όντως περιέχει στοιχεία και πληροφορίες σημαντικες ΠΡΟΣ ΠΑΣΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ, αλλά και προς αποφυγή περαιτέρω ανάλογων περιστατικών, πράττουμε αυτό που μας ζητήσατε στη συνέχεια, παραθέτοντας το πλήρες κείμενο ενιαίο. Επισυνάπτονται τόσο το σχόλιο του κυρίου που έδωσε αφορμή στη σύνταξη του παρακάτω κειμένου, όσο και προηγούμενος σχολιασμός του ίδιου που ταύτιζε -όπως πολλοί δυστυχώς πράττουν με λογικά άλματα- την γυναικεία ψαλτική με το θέμα της ιερωσύνης και το άβατο του Αγίου Όρους.
------------------------------------------------------------------------------------------
Ο κύριος με το ψευδεπώνυμο sugar boyzz συνεχίζει τα ερωτήματα στον τοίχο του Άρχοντα Φώτη Κετσετζη και μας κατηγορεί για έλλειψη θάρρους, ορίζοντας αυθαίρετα ο ίδιος ως έλλειψη θάρρους τη μη ανάρτηση των απαντήσεών μας στον τοίχο του Άρχοντα Φώτιου Κετσετζη αλλά την επιλογή μας να εκφραζόμαστε από εδώ, δηλαδή το "προφίλ" του Συνδέσμου μας... Το ΘΑΡΡΟΣ, αγαπητέ κύριε, φαίνεται αν μη τι άλλο στη δημόσια εκφορά του λόγου. Εμείς, όπως βλέπετε, όταν αναφερόμαστε σε πράξεις και λόγους τρίτων, εκφραζόμαστε δημοσίως. Όχι πίσω από κλειστές ομάδες ή πίσω από περιορισμούς δημοσιεύσεων για το κοινό. Και σας καλούμε, εφόσον οι παρακάτω απαντήσεις μας, δεν θα λύσουν τις απορίες σας, να περάσετε από τον "τοίχο" μας και να μας παραθέσετε τις απόψεις σας. Είστε ευπρόσδεκτος. Δεν είναι χώρος του μεταξύ ημών διαλόγου το προφιλ του Άρχοντα Πρωτοψάλτη κ. Κετσετζη. Είναι προφανές και αυτονόητο. Ως Σύλλογος δεν συνηθίζουμε να απαντάμε ασφαλώς -όπως το έχουμε ξανατονίσει- σε μεμονωμένα σχόλια, και ειδικά μάλιστα όταν έχουμε ήδη δώσει ΣΑΦΕΙΣ απαντήσεις με τις γενικές μας θέσεις. Δεν συνηθίζουμε επίσης να απαντάμε σε ανθρώπους που δηλώνουν ψευδώνυμα. Επειδή ωστόσο διακρίνουμε ότι απασχολούν τον κύριο Sugar Boyzz ιδιαιτέρως τα ερωτήματα που θέτει και επειδή προφανώς δυσκολεύεται να αφιερώσει χρόνο ώστε να διαβάσει τις δημοσιευμένες θέσεις μας ή απλώς τις αμφισβητεί, απαντούμε τα εξής:
1. Ψάλτριες. Επιλέξαμε τον τίτλο Ψάλτριες, ο οποίος χρονολογείται από αρχαιοτάτων ετών με διαφοροποιημένη από τη σημερινή έννοια και αποδιδόταν στις γυναίκες μουσικούς που "έψαλλαν", δηλαδή ήταν μουσικοί "χορδοτονου οργάνου". Ανατρέξτε στην ιστορία της μουσικής. Θα βρείτε ενδιαφέρουσα την ετυμολογία, καθώς συγγενές νοηματικά είναι και το "ψαλτήριο". Πολύ προσεκτικά και συνειδητά αποφύγαμε τον τίτλο Ιεροψαλτριες, καθώς ο ιεροψάλτης είναι καταρχάς βαθμός κατώτερου κληρικού. Για το θέμα δε του ιεροψάλτη ως κατώτερου βαθμού κληρικού (και πότε πράγματι είναι, καθώς ασφαλώς και δεν είναι πάντα),αλλά και για το συναφές θέμα της χειροθεσιας (ως την μοναδική προϋπόθεση ώστε να θεωρείται ο ιεροψάλτης ως κατώτερος κληρικός / Ψάλτης χωρίς χειροθεσια δεν είναι κατώτερος κληρικός), σας προτείνουμε να ακούσετε το σχετικό απόσπασμα της ομιλίας της Ιδρύτριας του Συλλόγου που βρίσκεται στο κανάλι του Συνδέσμου στο YouTube, η οποία ως προς τα θέματα αυτά μιλά με την ιδιότητα της ως Νομικός και συγκεκριμένα με την εξειδίκευση της στο εκκλησιαστικό δίκαιο. Εσείς συναγετε από την επιλογή του όρου Ψάλτριες ότι επιδιώκουμε διορισμό σε ψαλτήρι...; Αν αυτό δεν λέγεται ΛΟΓΙΚΗ ΥΠΕΡΒΑΣΗ, (όπως άλλωστε η προηγούμενη που επιχειρήσατε με το άβατο και την ιερωσυνη, προς επίρρωση της οποίας μάλιστα επικαλεστηκατε ούτε καν δικούς μας λόγους αλλά σχόλιο εγνωσμένου κύρους καλλιτέχνη, μη μέλους μας), τι ακριβώς λέγεται; Γνωρίζετε άραγε ότι το να μας αποδίδετε διαφορετικές προθέσεις από τους εκπεφρασμένους με σαφήνεια στόχους και καταστατικούς σκοπούς μας και να εμμένετε μάλιστα σε αυτές, θεωρείται άμεση προσβολή και μας δίνει κάθε δικαίωμα νομικής υπεράσπισης;
2. Επίσημες καταδίκες επιτρέπεται να κάνουν μόνο οι ΣΥΝΟΔΟΙ! Αν είχατε τη λανθασμένη εντύπωση ότι οι Σύλλογοι, δηλαδή τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου κάνουν επίσημες καταδίκες σε μέλη τους, τότε σας καλούμε να διαβάσετε κάποιες βασικές αρχές για τον ρόλο των Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου. Κυκλοφορούν και σχετικά εγχειρίδια. Τα μέλη μας είναι ελεύθερα να πράττουν ο,τι επιθυμούν στη ζωή τους και τις επιλογές τους. Κανένας Σύλλογος δεν έχει δικαίωμα να σταθεί εμπόδιο σε αυτό.
3. Η κυρία Καραντζή ψάλλει από 9 ετών στο Ψαλτήρι με ευλογία του Οσίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβητου. Ιερός Ναός Παναγίας Ρόδον το Αμαραντον Πειραιά, Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Μαλακασας, Ιερό Ησυχαστήριο Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο Μήλεσι Ωρωπου είναι κάποια από τα αναλόγια στα οποία έχει ψάλλει. Πολλές δε φορές έχει ψάλλει χοροστατούντων Αρχιερέων της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Μια τέλευταία από αυτές ήταν, μετά από επίσημη πρόσκληση από την Αποστολική Διακονια της Εκκλησίας της Ελλαδος, να ψάλει σε Αγρυπνία για το ιερό σκήνωμα της Αγίας Βαρβάρας, όταν το υποδέχθηκε η χώρα. Από παιδική ηλικία στο ψαλτήρι έως σήμερα βρίσκεται επίσης η Πρόεδρος κ. Γλυκερία Μπεκιαρη, με ευλογία του πατρος Άγγελου Νησιώτη. Η Γλυκερία Μπεκιάρη διαθέτει επίσης Αρχιερατικές Άδειες του Μητροπολίτη Φθιώτιδας και του Μητροπολίτη Περιστερίου να μπορεί να ψάλλει οπουδήποτε στις ως άνω Αρχιερατικες περιφέρειες. Μήπως ο Σύλλογος θα έπρεπε κατά την κρίση σας να κάνει και "επίσημες καταδίκες" και στις Αρχιερατικές άδειες ή ίσως και στον Όσιο Πορφύριο...;
Όλα τα παραπάνω στοιχεία είναι καιρό τώρα δημοσιευμένα. Πριν θέτετε ερωτήματα, ίσως συνετή θα ήταν μια απλή αναζήτηση στο google για να βρείτε τις απαντήσεις. Εκτός αν θέτετε ερωτήματα, για δημιουργία εντυπώσεων.
4. Η αναφορά σας στον κύριο Τσαμπρόπουλο είναι μάλλον εντελώς ατυχής και προφανώς οφείλεται στην κεκτημένη ταχύτητα των (προφανώς) υπό εκνευρισμό συλλογισμών σας. Ειδικά δε η αναφορά του ως "συνεργάτη". Ο κύριος Τσαμπρόπουλος είναι εγνωσμένου μουσικού κύρους και διεθνούς φήμης καλλιτέχνης και έχει το ελεύθερο της άποψης του, όπως όλοι. Ασφαλώς και δεν θα δώσει αναφορά σε κανέναν ή σε εσάς κύριε Sugar Boyzz. Η δε αναφορά του είναι τιμή για τον Συλλόγο, καθώς το μουσικό και μορφωτικό του επίπεδο είναι ευδιάκριτο και προφανές. Απλώς και μόνο που σχολιάζει στην σελίδα του Συνδέσμου είναι τιμή μας. Οι απόψεις του ...προφανώς... δεν έχουν ενσωματωθεί σε κάποιο καταστατικό του Συλλόγου μας, ώστε απευθυνόμενος σήμερα εσείς σε εμάς να έχετε δικαίωμα να τις επικαλείστε ή να εικαζετε και να συνάγετε εξ αυτών ότι υπονοούμε εμείς ως Σύλλογος άλλα αντί άλλων... Τούτο δε, πέραν από το γεγονός ότι θεωρούμε και, επί της ουσίας, ατυχή την αναφορά σας, καθώς διακρίνουμε ότι η λέξη "ισότητα" ως όρος, παραπέμπει τον προσωπικό συλλογισμό σας σε φεμινιστικού τύπου απαιτήσεις, κάτι που αδικει τον ίδιο τον όρο και αποτελεί εξαιρετική υπεραπλούστευση. Ο κύριος Τσαμπρόπουλος έγραψε εξαιρετικές σκέψεις [Τα σχετικά σχόλιά του βρίσκονται, μεταξύ άλλων, εδώ: https://www.facebook.com/women.byzantinemusic/posts/262452274208901] που καλό θα ήταν να μελετήσετε πριν σχολιάσετε αυθαίρετα ή έστω να βρείτε τη σοβαρότητα να απευθυνθείτε στον ίδιο, αφού επικαλείστε το όνομά του και εφόσον αδυνατείτε να κατανοήσετε τον λόγο του, πριν επιχειρήσετε να τον ερμηνεύσετε, ώστε να πάρετε από τον ίδιο τις κατάλληλες απαντήσεις.
Παρακαλούμε στο εξής, ΕΙΚΑΣΙΕΣ για το τι πρεσβεύουμε, ποιες είναι θέσεις μας και τι δηλώνουμε ως Σύλλογος και άρα ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, να μην κάνετε, διότι ΠΡΟΣΒΑΛΛΕΤΕ τόσο εμάς, λέγοντας μας ότι άλλα διατυπώνουμε ως δημόσιο λόγο και άλλα εννοούμε (ΕΠΙΦΥΛΑΣΣΟΜΕΝΟΙ ως προς αυτό για κάθε νόμιμο δικαίωμα προς προστασία μας από ατυχείς εικασίες αμφιβόλων προθέσεων την ίδια στιγμή που διατυπώνουμε με τόση σαφήνεια τις θέσεις μας), όσο εσάς, καθώς μοιάζει να μην μπορείτε να κατανοήσετε τον σαφή και εξαιρετικά απλής σύνταξης λόγο μας ότι: η διεκδίκηση θέσης στο ψαλτήρι για τις γυναίκες δεν είναι ούτε στις προθέσεις ούτε στους σκοπούς του Συλλόγου. Θεωρούμε ότι είναι μια απλή στα Ελληνικά της σύνταξη, εύκολα κατανοητή.
Πολύ δε περισσότερο δεν έχετε δικαίωμα να ανακατεύετε ανθρώπους που δεν αποτελούν καν μέλη του Συλλόγου μας, όταν απευθύνεστε σε εμάς. Αν θέλετε να ζητήσετε διευκρινίσεις για το νόημα των λόγων του κυρίου Τσαμπρόπουλου, του κυρίου Βασιλικού, του κυρίου Κανελλόπουλου, της κυρίας Μαντικου και όποιου άλλου σχολιάζει στον τοίχο μας, καλό θα είναι να έχετε το θάρρος και τη σοβαρότητα να απευθύνεστε στους ίδιους.
Και επειδή αναρτήσατε και το ΒΙΝΤΕΟ της Ιδρύτριας (στο οποίο μάλιστα παραπάνω σας παραπέμπουμε), καλώντας να βγάλουν οι ακροατές συμπεράσματα και υπονοώντας πως δικαιώνει τις εικασίες σας, σας καλούμε να το ακούσετε μάλλον πιο προσεκτικά γιατί αν νομίζετε ότι απέχει από τις αρχές που πρεσβεύουμε, τότε πιθανότατα θα πρέπει, στην καλύτερη περίπτωση, να αμφισβητήσουμε ΣΟΒΑΡΑ την ικανότητα κατανόησης των Ελληνικών σας και στη χειρότερη να σας αποδώσουμε ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΠΡΟΘΕΣΗ αλλοίωσης των λόγων και των σκοπών του Συνδέσμου, με ο,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.
Τέλος, και σε συνέχεια των παραπάνω, ΕΠΙΦΥΛΑΣΣΟΜΕΝΟΙ για κάθε ΝΟΜΙΜΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ απέναντι σε οποιαδήποτε περαιτέρω ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΛΛΟΙΩΣΗΣ των σκοπών μας ως Σύλλογος και ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΩΝ, αμφιβόλων προθέσεων, σας καλούμε εφόσον δεν έχετε κατανοήσει επαρκώς τις απαντήσεις μας στα ερωτήματα σας, να μας απευθύνετε τον λόγο και τις περαιτέρω διευκρινιστικές σας ερωτήσεις στο προφιλ μας. ΣΕ ΑΥΤΗΝ ΩΣΤΟΣΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ παρακαλούμε να μας γνωστοποιήσετε το ΟΜΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ σας καθως και τη ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΑΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ, ώστε να ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ποιος είναι ο συνομιλητής μας. Τη δε δική μας ευγενή και καλή πρόθεση αποδείξαμε ήδη, απαντώντας ως Σωματείο, με διατύπωση ομόφωνα δεκτή από το Δ.Σ. μας, ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΑΤΑ -εστω και αν και δεν οφείλαμε- σε έναν ΑΓΝΩΣΤΟ μας που δεν φέρει καν στις ερωτήσεις του στοιχεία ταυτότητας. Από εκεί και έπειτα και ΕΦΟΣΟΝ επιμείνετε στη διασπορά ψευδών εντυπώσεων και μας αποδίδετε άλλους σκοπούς από τους εκπεφρασμένους από εμάς δημόσια, τότε θα κινηθούμε αναλόγως, προς υπεράσπιση των αρχών που πρεσβεύει ο Σύνδεσμός μας. ΚΑΙΡΟΣ ΝΑ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΚΑΘΕΝΑΣ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΤΟΥ ειδικά όταν απευθύνεται σε τρίτους ή σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου. Αν για κάποιους ανθρώπους, ο πνευματικός τους δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην αχαλίνωτη επιθυμία τους να διαστρέφουν λόγους, να δημιουργούν εντυπώσεις, να υβρίζουν άμεσα ή έμμεσα (όπως στις περιπτώσεις που ως Σύλλογος καταδείξαμε σε προηγούμενες αναρτήσεις μας) και γενικώς να χλευάζουν, να συκοφαντούν ή να κάνουν "χαβαλέ" εις βάρος προσώπων, αρχών, ιδεών και πολιτιστικών ενεργειών, τότε ο νόμος έχει τη δυνατότητα να βάλει φρένο. Όποιος επιθυμεί να μάθει τις προθέσεις μας και τους στόχους μας ακόμα περισσότερο από τις σαφέστατες ανακοινώσεις είναι πάντα ευπρόσδεκτος, τόσο εδώ όσο και στις συναντήσεις μας. ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΑΝΕΧΘΟΥΜΕ ΣΤΟ ΕΞΗΣ, ΟΥΤΕ ΚΑΤ' ΕΛΑΧΙΣΤΟΝ, όχι μόνο λιβελογραφήματα και εξυβρίσεις αλλά και αυθαίρετες εικασίες και προθέσεις αλλοίωσης των στόχων μας, των λόγων μας και των έργων μας.
Είναι περιττό δε να αναφέρουμε ότι ήταν η τελευταία φορά που απαντάμε ως Σύλλογος σε άγνωστο, ο οποίος μας απευθύνεται μάλιστα μέσω προφίλ τρίτου προσώπου. Στο εξής δεν πρόκειται να ανοίξουμε διάλογο με τον κύριο των ως άνω σχολίων ή οποιονδήποτε άλλον, μέσω τοίχου τρίτου προσώπου, πολύ δε περισσότερο του Άρχοντα κ. Φώτιου Κετσετζή, τον οποίο ως Σύλλογος ευγνωμονούμε για την εξαιρετικά σοβαρή και υποδειγματική στάση του. Όποιος θέλει να διατυπώνει ερωτήματα απευθείας στον Σύλλογο,να έχει το θάρρος και το πρόσωπο να το πράττει ορθά και με ονοματεπώνυμο, όπως οφείλει. Να συνδέεται στο προφίλ του Συλλόγου και να διατυπώνει τα ερωτήματα ή τα σχόλιά του απευθείας σε εμάς. Τα υπόλοιπα (του τύπου "ξέρω ότι διαβάζουν, ασχέτως αν έχουν θάρρος να απαντήσουν"....) τα θεωρούμε παιδιάστικα και δεν αρμόζουν σε σοβαρούς ανθρώπους. Αν κρίνουμε από το επίπεδο των σχολίων και του τρόπου που ορισμένοι μάς απευθύνονται, η πλέον θαρραλέα κίνηση τελικά δεν ήταν παρά Η ΙΔΡΥΣΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ, την οποία θα στηρίξουμε με όλη μας την πίστη.

Εμείς σαν ομάδα ευχόμαστε καλή δύναμη στις ψάλτριες το αν είναι σωστό ή λάθος δεν πέφτει σε κανέναν από εμάς λόγος να το κρίνουμε  υπάρχουν ειδικοί (η Εκκλησία) που μπορούν και πρέπει να λάβουν τον "λόγο" και εν πάση περιπτώση να βοηθήσουνε αυτήν την προσπάθεια των γυναικών ψαλτριών μιας και δεν υπάρχει συγκεκριμμένη απαγόρευση αφορούσα την ψαλτική τέχνη εφαρμοσμένη από γυναίκες ούτε θα πάει κανείς στην "κολαση" από τις γυναίκες επειδή ανεβαίνει στο αναλόγιο και υμνεί και δοξάζει τον Θεό !

ΚΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ Ο ΘΕΟΣ ΜΑΖΙ ΣΑΣ ΨΑΛΤΡΙΕΣ !

Τι είναι Παράδοση....και τι Αυθεντικόν....?!!!

Πείτε μου τι είναι Παράδοση…..?
Εξηγήστε μου…….
Δεν μπορώ να σας καταλάβω…!

Δώστε μου μια έννοια να μπορέσω να την καταλάβω, όλοι μιλούν για Παράδοση … δεξιά αριστερά… κουτσοί… στραβοί… την  επικαλούνται όλοι και συνάμα έρχεται και το «αυθεντικό»
Είσαι από την Πόλη(ν) τότε σίγουρα είσαι «παραδοσιακός»

Ας ήρθες στην Ελλάδα 10 χρόνων, είσαι από την Πόλη(ν) και ψάλλεις παραδοσιακά.
Γέμισε παντού η λέξη….
Νομίζω όμως ότι πίσω από την λέξη αυτή, κρύβονται «ατέλειες» και μάλιστα βαριές
Ότι δεν μπορεί να εξηγήσει και να ερμηνεύσει κάποιος , το προσδίδει στην «προφορική παράδοση»…. ποιός  μπορεί να τον ελέγξει?
…κανείς…!

Λέει "παράδοση" και τελείωσε, έτσι και αλλιώς είναι από Πόλη(ν)….είναι Πολίτης ή Πατριαρχικός Πολίτης....
Τσακώνονται, βρίζονται, ποιος είναι λέει πιο παραδοσιακός…. Οι πατριαρχικοί…. με του πολίτες, μπαίνουν και οι Αθηναίοι με τους Καραϊκούς και πλαγιομετωπικά οι Συμωνοπετρίτες ή Αγιορείτες με τους Σμυρναϊκούς…..
Ένας χαμός σε λέω….

Κατά τ’ άλλα όλοι παραδέχονται ότι η Βυζαντινή Μουσική είναι επιστήμη !
…προφορική επιστήμη θα εννοούν, μιας και όλοι κουβαλούν την προφορική παράδοση !

Ο καθένας επικαλείται τον Δάσκαλό του….. για να δικαιολογήσει ότι δεν γνωρίζει !

Αυθεντικό και Παραδοσιακό …..λέμε!

Άλλοι, επικαλούνται κώδικες, οξείες και στρεπτά ….
Άλλοι λεν «που τα είδατε αυτά» ….
Άλλοι επικαλούνται την παράδοση… ότι τους το παρέδωσαν έτσι……
Άλλοι επικαλούνται ότι το ύφος το πήραν από πολίτες…. ή και μεγάλους δασκάλους… Πατριαρχικούς…
…άντε συ ξεμπέρδευε…!!!!

Όλοι έχουν ένα κοινό όμως … «ΠΑΡΑΔΟΣΗ»
Κανείς δεν λέει τι κάνει την διαφορά της παράδοσης από το βυζαντινό!


Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν κοροϊδεύουν….
Αυτό πιστεύουν και βγάζουν άσχετο τον άλλο....ντεμέκ παραδοσιακοί οι ίδιοι !!
 

Το αστείο ποιό είναι ?!?! Άκουσον !!
Το ίδιο το Πατριαρχείο έχει βγάλει «παραδοσιακούς» απ’ όλα τα στρατόπεδα !!!!
Έχει δώσει οφίκια σε όλες τις παρατάξεις!!!

Το θέμα όμως έγκειται στο εξής:
Το Πατριαρχείο έκανε πολύ καλά, …….τίμησε τα πρόσωπα για την προσφορά τους στην ψαλτική τέχνη, για τα έργα των, την βυζαντινή μουσική διάδοση, και ΟΧΙ για το  «ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΥΦΟΣ & ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ» που οι ίδιοι έχοντας λάβει το οφίκιο του χαρτοφύλακος ή του Μουσικοδιδάσκαλου ή του Πρωτομαίστωρος ή και του Πρωτοψάλτου ακόμα της ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ και όχι της Μ.τ.Χ.Ε. επικαλούνται ότι κατέχουν το "αυθεντικόν" και το "παραδοσιακόν"

Κύριοι και κυρίως εσείς από την πόλη(ν) που είστε οφικιάλιοι …σας συγχαίρω για τα οφίκια είναι μεγάλη τιμή στο πρόσωπο την Μητέρας Εκκλησίας που έχετε λάβει αυτήν την διάκριση και δεν την αμφισβητώ αυτήν την διάκριση !

Όμως  ξέρετε κάτι?!  Έχετε όλοι διαφορετικό ύφος !! Δεν ψάλλετε το ίδιο!! Αλλιώς εκτελείτε, ο καθένας έχει τον τρόπο του!!
Πείτε μου επιτέλους ποια είναι η παράδοσή σας?!
Κάνετε εμφανίσεις επικαλούμενοι το οφίκιο σας… αλλά δεν ψάλλετε το ίδιο!!!
Αλλιώς εκτελείτε την μια φορά και αλλιώς την άλλη, δίχως γραμματικούς θεωρητικούς και μουσικούς κανόνες, κρύβεστε πίσω από μια λέξη "παράδοση" και εμείς πρέπει να δεχτούμε ότι το "αμανετζίδικο χλιμίντρισμα" είναι το αυθεντικό και το παραδοσιακό και ας μην έχουμε δει σε κανένα βυζαντινό εκκλησιαστικό βιβλίο ...6γοργο και 7γοργο !Παρατηρώ ότι οι οφικιάλιοι από τον Ελλαδικό χώρο ομοιάζουν περισσότερο εις το ύφος το λεχθέν «πατριαρχικόν» ή «παραδοσιακόν»  που οι ίδιοι επικαλούνται  και μάλλον ξέρετε γιατί?!?
Οι οφικιάλιοι από την Ελλάδα κατέχουν την εγγραμματοσύνη  σε συνάρτηση με τους δασκάλους τους, η οποία εγγραματοσύνη μπορεί να εμφανίζεται με πολλαπλές μορφές, αλλά ωστόσο είναι ίδια, μιας και ο αυτοσχεδιασμός των «παραδοσιακών» είναι ανεξέλεγκτος!!!

Η προφορική παράδοση που έφεραν κάποιοι από την πόλη  ως επί το πλείστον «μουσικές εκτελέσεις» έχουν έντονα επιτελεστικό χαρακτήρα, και βρίσκονται σε συνάρτηση με μεταβλητά μεγέθη όπως ο (εκ)τελεστής, το ακροατήριο, οι εκάστοτε συνθήκες, οι διαφορετικοί τρόποι έκφρασης και πολλά πολλά άλλα που αλλοιώνουν κατά κόρον την μεταφορά του προφορικού λόγου και γι αυτό άλλωστε όπως προείπα… υπάρχει διαφορετικότητα ως προς το επικαλούμενον «παραδοσιακό ψάλλειν»

H αμφισβητούμενη στις μέρες μας σημασία του «παραδοσιακού και αυθεντικού», γίνεται αντιληπτή όταν  παρεμβαίνουν τα κείμενα, ο γραπτός δηλαδή λόγος με τα φθογγόσημα, τότε το φαινόμενο της πολυμορφίας είναι τεράστιο και επικαλυμμένο με την λέξη «παράδοση»
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο δε μπορεί παρά να υπάρχουν έριδες και διαπληκτισμοί για το τι είναι τελικά αυθεντικό, τι απομίμηση, τι παραλλαγή, τι παραποίηση κοκ

Τα πάντα είναι σωστά και αποδεκτά αρκεί να διαθέτουν εσωτερική συνοχή και να πληρούν τους αισθητικούς όρους του εκάστοτε κοινωνικοπολιτισμικού περιβάλλοντος.
Αυτό επικαλούνται οι «ελλαδικοί οφικιάλιοι» τηρώντας πάντα τους κανόνες της μουσικής γραμματικής και ομοιάζουν όλοι τους !

 Ενώ ο αυθαίρετος αμανενισμός και οι υπερβολικοί λαρυγγισμοί των «αυθαίρετων παραδοσιακών» τους καθιστά ανόμοιους και βαρετούς στα ώτα των μουσικόφιλων.

Γένοιτο
Κ.Α.

Περί του "Ορθώς Ψάλλειν" του Άρχοντος Υμνωδού της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας)

Άρθρο περί Ψαλτικής (του Αθ. Βουγιουκλή Άρχοντος Υμνωδού της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας)






Μετά από μια θητεία και ενασχόληση σαράντα ετών με το αναλόγιο και την ψαλτική τέχνη θα ήθελα να εκφράσω με πολλή αγαθή προαίρεση κάποιες σκέψεις περί του << ορθώς ψάλλειν>> εις τους ορθόδοξους ναούς γενικώς και κυρίως για τους νέους και φερέλπιδες ιεροψάλτες πάντα φυσικά κατά την δική μου αντίληψη και οπτική των πραγμάτων...

Σκοπός και προορισμός της ψαλτικής τέχνης όπως οι πάντες γνωρίζουν είναι ΕΝΑΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ. Να επενδύσει μέσω της κατάλληλης μελωδίας όλα αυτά τα θεόπνευστα εκκλησιαστικά κείμενα των μεγάλων Πατέρων της εκκλησιάς μας και εν συνεχεία να τα δώσει μελωδικώς επενδεδυμένα στο εκκλησίασμα υποβοηθώντας κατ αυτόν τον τρόπο τους χριστιανούς να επικοινωνήσουν με το Θείον κατά την διάρκεια της Θειας Λατρείας.

 Αυτό το ΑΞΙΩΜΑ θα πρέπει να έχει υπ όψιν του ο ψάλλων και από αυτό θα πρέπει να διαπνέεται κάθε φορά που ανέρχεται στο αναλόγιο για να επιτελέσει το διακόνημα του. Η ψαλτική τέχνη ΔΕΝ προσφέρεται για κανενός άλλου είδους σκοπό πάρα μόνον για να συμβάλλει και να βοηθήσει τον πιστό χριστιανό να ΠΡΟΣΕΥΧΗΘΕΙ.

 Αυτό βέβαια ακούγεται όμορφο στην θεωρία αλλά ένιπτε συναντά τρομερές δυσκολίες στην πράξη Αφήνω έξω από αυτές τις σκέψεις το γεγονός ότι δεν υπήρξε δεν υπάρχει και απ ότι φαίνεται ούτε πρόκειται να υπάρξει μέριμνα στήριξη και ενδιαφέρον για την ψαλτική τέχνη από αυτούς τους <<φορείς>> που αυτονόητα θα έπρεπε να την στηρίξουν.

Δυστυχώς η ψαλτική <<βαδίζει>> τον μοναχικό της δρόμο στηριζόμενη πάντα σε προσπάθειες των ίδιων των εκφραστών της. Ευτυχώς με την πρόνευα του Θεού υπάρχουν σε όλη την επικράτεια μεγάλοι ψαλτές και δάσκαλοι και πληθώρα αξίων ταλαντούχων και χαρισματικών συναδέλφων που μοχθούν και εργάζονται καθημερινά για την διάδοση απήχηση καλλιέργεια και προαγωγή της ψαλτικής τέχνης σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους και ευρύτερα στην ελληνική κοινωνία.

 Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να παράγονται συνεχώς νέες γενιές ταλαντούχων ανθρώπων με γνώση κατάρτιση παιδεία και το κυριότερο με αγάπη όρεξη και μεγάλο μεράκι και ενδιαφέρον για την ψαλτική τέχνη. Παρ όλα αυτά και με δεδομένη την αποστολή της και σύμφωνα με το ζητούμενο του <<ορθώς ψάλλειν>>> είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι σε επίπεδο κάποιων ψαλλόντων υπάρχουν διάφορα προβλήματα που έχουν να κάνουν με τα εξής:

α) Λάθος τρόπος εκκίνησης ως προς τη μάθηση
β) Λάθος αντίληψη και θεώρηση ως προς το τι επιτελούμε
γ) Πλημμελής η και ανεπαρκής γνώση του όλου οικοδομήματος της ψαλτικής τέχνης και των κανόνων της.
δ) Ανεπάρκεια εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης ώστε να γίνει κατανοητή έστω στοιχειωδώς η ΟΝΤΩΣ δύσκολη και δυσνόητη εκκλησιαστική γλωσσά
ε) Απουσία ακουσμάτων από γνησίους εκφραστές του παραδοσιακού τρόπου ψαλμωδίας και
στ) Αδιαφορία σε ότι αφορά την επί πλέον κατάρτιση αρκούμενοι στην ανούσια και άχαρη διαδικασία της <<διεκπεραίωσης>> κάθε Κυριακή και γιορτή. Πολλοί δε εκ των ψαλλόντων προκειμένου να <<καλύψουν>> αυτές τις αδυναμίες προβαίνουν σε <<επίδειξη φωνητικών δυνατοτήτων>> ασύστολα και ανεξέλεγκτα με αποτέλεσμα να γίνεται ακόμη χειρότερη η εικόνα του ψάλλοντος

Οι φωνητικές δυνατότητες του ψάλλοντος αναδεικνύονται ΜΟΝΟΝ μέσα από την γνώση την καλλιέργεια και τον σωστό τρόπο ψαλμωδίας σε όλα τα επίπεδα και ΟΧΙ με το τίποτα και το ανεξέλεγκτο. Η προσφερόμενη ψαλτική ειδικά στην ύπαιθρο λόγω και των πολλών επί μερους προβλημάτων είναι σε ένα μεγάλο ποσοστό <<ρηχή>> και δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της Θειας Λατρείας.

Θέλοντας να συμβάλλω θετικά στην διαμόρφωση μιας νοοτροπίας και φιλοσοφίας περί του <<ορθώς ψάλλειν>> θα εκθέσω κάποιες κατευθυντήριες γραμμές κατά την προσωπική μου αντίληψη και πείρα που ίσως βοηθήσουν κάποιους νέους ιεροψάλτες στις αναζητήσεις τους.

Το <<ορθώς ψάλλειν>> συνίσταται κατά την προσωπική μου άποψη μεταξύ πολλών άλλων και στα εξής βασικά:

1) ΣΤΑΣΗ Η στάση του ψάλλοντος στο αναλόγιο πρέπει να είναι σοβαρή και όχι σοβαροφανής ήρεμη ευθυτενής χωρίς συζητήσεις άσκοπες και να εμπνέει ιεροπρέπεια. Η δε προσοχή του ψάλλοντος δεν πρέπει να αποσπάται οπ ουδέν λέγω και από τίποτα κατά την διάρκεια της διακονίας του. Το μόνο του μέλημα εκείνη την ώρα πρέπει να είναι πως θα μπορέσει να ΚΑΛΟΨΑΛΛΕΙ όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο Θρασύβουλος Στανίτσας. Επίσης ο ψάλλων ΠΟΤΕ δεν εγκαταλείπει το αναλόγιο του κατά την διάρκεια των ακολουθιών. Παρατηρείται σε κάποιες περιπτώσεις η άπρεπης εικόνα ψαλτών να κατεβαίνουν από το αναλόγιο και να μετακινούνται συνεχώς χωρίς ιδιαίτερο λόγο και αιτία. Η εικόνα αύτη είναι απαράδεκτη δια τον ψάλλοντα τόσο απέναντι στο λειτούργημα που επιτελεί όσο και απέναντι στο εκκλησίασμα το όποιο έχει ματιά και βλέπει την άσεβη αύτη στάση του ψάλλοντος.

2) ΦΩΝΗ Η φωνή του ψάλλοντος πρέπει να εξέρχεται φυσική όπως ομιλεί στρογγυλή με καθαρά τα φωνήεντα και ευδιάκριτα τα σύμφωνα με το στόμα μισόκλειστο. Το πρωί μετά τον εξάψαλμο είναι γνωστόν τοις πασά ότι πρέπει να ψάλλει για ένα διάστημα μαλακά και χαμηλά για να <<ζεστάνει>> την φωνή του και προοδευτικά << ανεβάζει στροφές>> Αυτό βέβαια σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι περιφρονούμε τα ψαλλόμενα αυτού του διαστήματος. Άλλο χαμηλά και μαλακά και άλλο γρήγορα και αδιάφορα. Περίπου στην ώρα των καταβασιών η φωνή είναι έτοιμη να ψάλλει κανονικά Έλεγε ο Πρίγγος σε κατ ιδίαν συζητήσεις <<αν πατέ πρωί στην εκκλησία και ακούσετε τον ψαλτή να φωνάζει πάρτε δρόμο και φύγετε>>. Επίσης είναι ΛΑΘΟΣ ΜΕΓΑ να αλλοιώνουμε σκοπίμως την φωνή μας κατά την ψαλμωδία για να δείξουμε ότι έχουμε <<βαρεία σέρτικη βυζαντινή φωνή>>.

3) ΧΡΟΝΟΣ ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΡΥΘΜΟΣ Ο χρόνος η χρονική αγωγή και η ρυθμική αγωγή είναι η <<ψυχή>> του ψαλλόμενου μέλους. Ψάλτης όση καλλιφωνία και να διαθέτει αν δεν είναι γνωστής και κάτοχος της μεγάλης τέχνης της χρονικής αγωγής ανά μάθημα της ευρυθμίας του χρόνου και του <<αέρα>> που δίνει στα ψαλλόμενα ο <<καλπασμός>> της σωστής χρονικής αγωγής ο ψάλτης αυτός φαντάζει <<ΓΥΜΝΟΣ και <<ΛΑΠΑΣ>> στα αυτιά ακροατών που γνωρίζουν καλά το αντικείμενο.
Αλλά και σε όλο το μη μυημένο ακροατήριο δημιουργεί κούραση και κορεσμό μια φωνή μελωδική μεν αλλά ασύμμετρη. Μόνο ο συνδυασμός μελωδίας και ροής του χρόνου με ευρυθμία και χάρη καθηλώνει τον ακροατή. Για αυτόν τον λόγο το πατριαρχικό ύφος υπερέχει και είναι σημείο αναφοράς. Διότι πάλλεται και δονείται από την χάρη της ευρυθμίας του χρόνου σε συνδυασμό με την μελώδια και την εκφορά του λόγου. Και ΜΟΝΟ η σωστή γνώση των κανόνων του χρόνου και της χρονικής αγωγής σε συνδυασμό με την σωστή χρήση της αναπνοής είναι ικανά να κάνουν έναν ψαλτή ΑΛΛΟΝ ΤΟΣΟΝ απ ότι είναι γιατί απλούστατα ο χρόνος με την μελώδια είναι ΑΡΡΥΚΤΑ δεμένο σύνολο.
Αν κάτι απ τα δυο χωλαίνει υπάρχει πρόβλημα. Εδώ να πούμε ότι πολλοί συγχέουν την ροη της χρονικής αγωγής με το να <<χτυπούν>> με στόμφο τις συλλαβές μια πράγμα τελείως αντιαισθητικό και άγριο στο ακροατήριο. Ο χρόνος δεν είναι <<χτυπητός>> με επιτήδευση. Ο χρόνος ρέει είναι ΑΗΡ
Όσοι θέλουμε να εντρυφήσουμε στο κεφαλαιώδες αυτό θέμα δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτε άλλο πάρα να ακούσουμε τον αείμνηστο ΑΡΧΟΝΤΑ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ της ΜΤΧΕ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟ ΣΤΑΝΙΤΣΑ σε όλα αυτά που μας άφησε πολύτιμη κληρονομιά. Αυτός είναι ο ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ γι αυτά τα θέματα όπως και γενικότερα για την ψαλτική τέχνη..

4) ΑΝΑΠΝΟΗ. Ένα άλλο μεγάλο και κεφαλαιώδες ζήτημα στην ψαλτική τέχνη που συμβάλλει καταλυτικά εις το <<ορθώς ψάλλει>> είναι το θέμα της αναπνοής. Η σωστή και άνετη αναπνοή προσδίδει στα ψαλλόμενα μεγαλοπρέπεια και επί πλέον κύρος. Χωρίς ικανή αναπνοή χάνεται όλο το οικοδόμημα που δημιουργείται από την ωραία μελωδία και άλλα στοιχειά του ψάλλοντος.
Η αναπνοή θα πρέπει να είναι μπόλικη σωστά ξοδεμένη και όχι <<κοντή>>. Θα πρέπει ειδικά στα αργοσβήνομε και αργά μαθήματα να βγάζει ο ψάλλων όσο το δυνατόν μεγαλύτερες μουσικές φράσεις με όσο το δυνατόν λιγότερες αναπνοές.
Αρκετοί από μας ψάλλουμε παίρνοντας αναπνοή σε κάθε τρεις τέσσερις συλλαβές του κειμένου δίνοντας την εντύπωση στο ακροατήριο ότι πάσχουμε από δύσπνοια η από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ενώ στην ουσία πρόκειται για μια άσχημη και κακιά συνήθεια στις περισσότερες των περιπτώσεων Δικαιολογούνται φυσικά περιπτώσεις με παθολογικό πρόβλημα
Γενικά το ζήτημα της αναπνοής είναι σε έναν άνθρωπο με υγιές αναπνευστικό σύστημα θέμα ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ και ΘΕΛΗΣΗΣ. Έλεγε ο Θρασύβουλος Σταμνίτσας <<προτιμώ να ΣΚΑΣΩ πάρα να πάρω αναπνοή εκεί που δεν πρέπει>>. Τέλος κατά την αναπνοή ο ψάλλων δεν θα πρέπει να κόβει λέξεις φράσεις και νοήματα στη μέση.

5) ΣΩΣΤΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΩΝΗΣ. Το φωνητικό <<εργαλείο>> στον άνθρωπο είναι ένας μηχανισμός μέσω του οποίου παράγεται ο ήχος και εν προκειμένω η μελωδία. Εκτός από το δοθέν χάρισμα της καλλιφωνίας άνωθεν στον άνθρωπο εναπόκειται από εκεί και μετά στον ίδιο να καλλιεργήσει να πολλαπλασιάσει να αναδείξει στο έπακρο και να ΔΙΑΦΥΛΑΞΕΙ το δοθέν εις αυτόν τάλαντον.
Καλείται χρησιμοποιώντας την γνώση την λογική και την εμπειρία να κάνει ΣΩΣΤΗ χρήση αυτού του θειου δώρου για να το διατηρήσει ακμαίο και για να μπορέσει αυτό να προσφέρει αυτά που δύναται να προσφέρει. Κάθε φωνή έχει ξεχωριστή έκταση χροιά ηχόχρωμα και ιδιοσυστασία Θα πρέπει εν προκειμένω ο ψάλλων από νωρίς να αντιλήφθη και να κατανοήσει το εύρος των φωνητικών του δυνατοτήτων και μέσα σ αυτό να προσπαθεί να κινηθεί μουσικά. Αυτό προϋποθέτει κατανόηση του φωνητικού μηχανισμού γνώση της φώνησης και ΕΦΑΡΜΟΓΗ και ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ στην πράξη Υπάρχουν στο διάβα του χρόνου περιπτώσεις αυθαιρεσίας των φωνητικών κανόνων πράγμα το όποιο επέφερε ολέθρια αποτελέσματα στην φωνή των ανθρώπων αυτών. .
Η συστηματική και επί μακρόν παραβίαση η ακόμα και <<ΕΚΒΙΑΣΗ>> των φωνητικών μας δυνατοτήτων και ορίων ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΑ είναι βέβαιον ότι μακροπρόθεσμα θα επιφέρει την τέλεια χρεοκοπία της φωνής.
Ο περισσότερος κόσμος έχει την εντύπωση ότι η φωνή χρεοκοπεί κυρίως από τις διαφορές καταχρήσεις. Βεβαίως συμβάλλουν και οι καταχρήσεις στον εκφυλισμό της φωνής. Οι περισσότερες όμως περιπτώσεις φωνητικού εκφυλισμού οφείλονται στην μακροχρόνια ΚΑΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ στην άνευ ορίων ΕΚΒΙΑΣΗ ΠΡΟΣ ΚΡΑΥΓΗ της φωνής και το χειρότερο αυτό να γίνεται ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ.
Ο ψάλτης που χρησιμοποιεί σωστά την φωνή του εντός των φωνητικών του ορίων και με σωστή αναπνευστική στήριξη καθηλώνει και ευχαριστεί το εκκλησίασμα. Η φωνή μας καθοδηγεί σε κάθε βήμα κατά την διάρκεια της ψαλμωδίας. Αρκεί να έχουμε τα <<αυτιά>> της λογικής για να την ακούσουμε. Άλλες φορές <<διαμαρτύρεται>> και μας φωνάζει <<προστάτεψε με>> και άλλες φορές μας φωνάζει << τώρα πετώ γιατί δεν το εκμεταλλεύεσαι??? >>.
Ο σωστός χειρισμός της φωνής είναι τελικά μια ψυχοσωματική διεργασία. Υπάρχουν ενίοτε περιπτώσεις ψαλλόντων οι οποίοι έχοντας ως πρότυπο κάποιον μεγάλο ψαλτή προσπαθούν να εκτελέσουν κάποιο μάθημα που άκουσαν από αυτόν στην βάση που το εκτέλεσε ο ίδιος. Αν η φωνή του ψάλλοντος είναι του ίδιου εύρους έχει καλώς.
Αν όμως οι δυνατότητες είναι λιγότερες το μόνο που καταφέρνει ο ψάλλων είναι να <<στραπατσάρει>> τον λαιμό του να ξεφωνίζει να κάνει <<κοκοράκια>> και εν τέλη να εκτίθεται ανεπανόρθωτα απέναντι στο εκκλησίασμα. Σ αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να λειτουργεί στον ψάλλοντα η διάκριση η σύνεση και η αυτογνωσία.
Ο τάδε μεγάλος ψάλτης πηρέ την συγκεκριμένη βάση γιατί ΚΑΤΙ ΗΞΕΡΕ. Οφείλουμε και εμείς να ξέρουμε ΚΑΤΙ και αναλόγως να πορευόμαστε. Για τον λόγο αυτό <<θερίζουν>> οι πολύποδες οι καλοί και τα οζίδια στις φωνητικές χορδές πολλών που ασχολούνται με την φώνηση με συνέπεια τα συνεχή χειρουργεία.
Όλα αυτά οδηγούν αρκετές φορές σε πάρεση δηλαδή ΑΤΟΝΙΑ των φωνητικών χορδών με σταδιακή χρεοκοπία της φωνής. Άδω θα πρέπει να ΤΟΝΙΣΘΕΙ ότι στην απόδοση και συνολική αξιολόγηση του ψάλλοντος μεγαλύτερη σημασία δεν έχει το ΠΟΣΟ ΨΗΛΑ η χαμηλά εκτείνεται η φωνή του αλλά το ΤΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ διαθέτει στην συγκεκριμένη έκταση που κινείται. Μπορεί κάποιος ψάλτης να διαθέτει σχετικά μικρό εύρος φωνητικής έκτασης αλλά να είναι τόσο ΜΑΓΙΚΕΣ οι νότες που βγάζει στην συγκεκριμένη έκταση που να τον καθιστούν ΜΕΓΙΣΤΟ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ. Και μπορεί επίσης κάποιος άλλος να διαθέτει απεριόριστη έκταση αλλά η μελώδια η μουσικότητα και οι νότες που βγάζει να είναι ανεπαρκείς και χαμηλής ποιότητος από πλευράς μελωδικότητας που να μην συγκινούν κανέναν..
Συνεπώς το ΑΠΑΝ στην απόδοση του ψάλλοντος είναι Η ΜΕΛΩΔΙΑ και μετά όλα τα αλλά. Συνήθιζε να λέει ο ΜΕΓΑΣ Στανίτσας..... <<φαγητά υπάρχουν πολλά και καλά. Ικανούς ΣΕΡΒΙΤΟΡΟΥΣ χρειαζόμαστε>>.
Και κάποια πράγματα τεχνικής φύσεως. Για να ψάλλουμε εκπνέουμε σχεδόν όλον τον αέρα που έχουμε στα πνευμόνια μας και μ αυτόν τον λίγο που μας έχει απομείνει ψάλλουμε. Είναι υπεραρκετός. Το αντίθετο κάνει ζημία και στη φωνή και στους πνεύμονες.
Επίσης ΠΟΤΕ δεν βγάζουμε την φωνή μας όταν την συγκεκριμένη στιγμή έχουμε τάση ρεψίματος. Περιμένουμε λίγο να περάσει και μετά συνεχίζουμε και ας καθυστερήσουμε λίγο. Επίσης πρέπει να αποφεύγουμε το στιγμιαίο βήξιμο την ώρα που ψάλλουμε. Δημιουργεί ερεθισμό των χορδών και φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.
Ένα επίσης ΚΕΦΑΛΑΙΩΔΕΣ ζήτημα που άπτεται της σωστής χρήσης της φωνής είναι το μεγάλο θέμα της επιλογής των τονικών βάσεων που καλείται να επιλέξει ο ψάλλων κατά την διάρκεια των ιερών ακολουθιών. Πρόκειται για άλλη μια ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΧΝΙΚΗ από την χρήση της όποιας ο ψάλλων η θα δημιουργήσει ατμόσφαιρα σωστής απόδοσης μελωδίας και κατανύξεως με αλώβητη την φωνή του η από την άλλη θα δημιουργήσει άτακτες φωνασκίες αγχώδεις καταστάσεις φωνητική και ψυχική υπερκόπωση στον εαυτό του <<κοκοράκια>> λέγω αδυναμίας της φωνής να ανταπεξέλθει με αποτέλεσμα όλο αυτό να δημιουργεί στο εκκλησίασμα συναισθήματα άγχους δυσφορίας οίκτου και απαξίωσης για τον ψάλλοντα ΣΥΝ τις καταστροφικές συνέπειες στην φωνή του.

Τα δεδομένα που πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν από τον ψάλλοντα στον καθορισμό των τονικών βάσεων σε οποιαδήποτε στιγμή πρέπει ΠΑΝΤΑ να είναι
|
1) Φωνητική έκταση του ψάλλοντος πάνω κάτω
2) Φωνητική έκταση του μαθήματος πάνω κάτω όπως και ΒΑΘΜΟΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ.
3) Ηχητικές ΚΑΙ ΟΧI ΜΟΝΟΝ συνθήκες που επικρατούν στον χώρο την συγκεκριμένη στιγμή και
4) Φωνητική κατάσταση του ψάλλοντος ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΔΕΔΟΜΕΝΗ ΣΤΙΓΜΗ
Εκτιμώντας όλα αυτά τα δεδομένα γρήγορα θα πρέπει ο ψάλλων να πάρει την κατάλληλη για την περίσταση βάση <<καλυπτόμενος>> για όλες τις εκδοχές.
Γενικά η πείρα διδάσκει ότι πρέπει να αφήνουμε κάποια φωνητικά περιθώρια έναν με δυο τόνους πάνω και κάτω στην έκταση μας όταν ψάλλουμε για να μπορούμε να κινηθούμε πιο άνετα και ξεκούραστα στο μάθημα και να κάνουμε ΕΡΜΗΝΕΙΑ κατά τον Κωνσταντίνο Πράο.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω μια ιδιαίτερη αναφορά στή λεγόμενη ΔΙΑΠΑΣΩΝ και την χρήση του.
Το διαπασών η σφυρίχτρα χρησιμεύει στον ψαλτή για να του δίνει έναν σταθερό τόνο συνήθως τον ΛΑ η ΚΕ βάσει του οποίου αυτός θα βρει την βάση που θέλει να πάρει για να ψάλλει το οποιοδήποτε τροπάριο στον οποιοδήποτε ήχο. Είναι όντως ένα βοηθητικό μέσον για τον ψαλτή ειδικά στα αρχικά του βήματα και μέχρι κάποιο χρονικό διάστημα οπού δεν υπάρχει η εμπειρία η αντίληψη και κυριαρχεί η ανασφάλεια.
Μετά όμως από ένα εύλογο χρονικό διάστημα αποκτώντας ο ψάλτης την εμπειρία την αντίληψη και την αυτοπεποίθηση στο αναλόγιο θα πρέπει κατά την γνώμη μου να ξεφορτωθεί το διαπασών διότι μάλλον ΚΑΚΟ θα του κάνει αν εξακολουθήσει και το χρησιμοποιεί για μια ζωή. Κι αυτό γιατί το διαπασών θα του είναι σαν μια μορφή εξάρτησης .
Ο ψάλτης από ένα σημείο και έπειτα θα πρέπει να πορεύεται με τη φωνή του να <<ζημιώνεται>> με τους ήχους τις εναλλαγές των ήχων των γενών των συστημάτων των ειδών των μελών των τροπαρίων των παράχορδων των μεταβολών των μεταθέσεων και γενικά με όλο αυτό το οικοδόμημα της ψαλτικής τέχνης ούτος ώστε να το καταλάβει να το αντιλήφθη και να το προσαρμόσει στην φωνή του ΧΩΡΙΣ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ.
Να το κάνει κτήμα του ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ. και να παίζει στα δάχτυλα του τις βάσεις.
Οι βάσεις στην ψαλτική δεν είναι ΣΤΑΤΙΚΕΣ και ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ. Ποικίλουν ανάλογα με το μάθημα και την φωνητική κατάσταση του ψάλλοντος. Δυστυχώς αρκετοί το διαπασών το έχουν για προέκταση του χεριού τους στο αναλόγιο. Χτύπημα η σφύριγμα σε κάθε αλλαγή τροπαριού η ήχου κάθε 3 λεπτά με αποτέλεσμα να δίνουν την εικόνα στο εκκλησίασμα ότι περισσότερο ασχολούνται με την χρήση του διαπασών πάρα με την ψαλμωδία αύτη κάθε αυτή. Το διαπασών προσφέρει ουσιαστική βοήθεια ΜΟΝΟ στα αρχικά σταδία του ψάλλοντος Εκεί που είναι απαραίτητο είναι στις συναυλίες και χορωδιακές εκτελέσεις για να συγχρονίζονται όλοι οι χορωδοί και φυσικά στις διάφορες ηχογραφήσεις.
Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ στο ζήτημα της τοποθέτησης της στήριξης και του χειρισμούς της φωνής είναι αναμφισβήτητα ο ΑΡΧΩΝ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ κ. ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΑΛΙΑΔΩΡΟΣ του οποίου ο λάρυξ πρέπει να γίνει αντικείμενο μελέτης και έρευνας από τους ειδικούς και από τους ασχολούμενους με την ψαλτική τέχνη και την φώνηση. Σε ηλικία σήμερα 90 ετών παραμένει ΦΩΝΗΤΙΚΑ ΑΛΩΒΗΤΟΣ. λαμβανομένης υπ όψιν βεβαίως και της ενενηκονταετούς φυσικής βιολογικής φθοράς.

6) ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ.
Το ζήτημα αυτό είναι και το ΜΕΓΑΛΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ για την ψαλτική τέχνη και τον ψάλτη. Αποτελεί την ΤΕΛΕΙΩΣΗ του ψάλτου. Και όταν μιλάμε για ερμηνεία δεν εννοούμε κάποιες θεατρινίστικες καταστάσεις σε στυλ Αρχαίας τραγωδίας. Δεν προσφέρεται η ψαλτική για τέτοιες καταστάσεις.
Η ψαλτική δεν είναι Θέατρο με κινήσεις των χεριών <<σύντριβες>> <<σπαραγμούς>> και <<λυγμούς>>. που <<βαφτίζονται>> ερμηνευτική δυνατότητα. Ούτε είναι η άψογη απόδοση της έντεχνης πλευράς του κομματιού η οποία βεβαίως παίζει πολύ σπουδαίο ρολό. Αλλά αυτό είναι η ΕΚΤΕΛΕΣΗ.
Δυστυχώς ορισμένοι κάπως έτσι αντιλαμβάνονται το ζήτημα ερμηνεία Η ερμηνεία στην ψαλτική προϋποθέτει κατ αρχάς να κατανοήσουμε το εκάστοτε εκκλησιαστικό κείμενο που καλούμενα να ψάλλουμε. Να το κατανοήσουμε 1ον εγκυκλοπαιδικά και 2ον Θεολογικά. Αυτό προϋποθέτει συνεχή τριβή με τα εκκλησιαστικά κείμενα και εν γένει με την εκκλησιαστική γλωσσά.
Μόνον έτσι κατανοώντας εννοιολογικά και θεολογικά το όποιο κείμενο θα μας δοθεί η δυνατότητα να κάνουμε κάποιες προσεγμένες ερμηνευτικές παρεμβάσεις με επιτυχία κατά την απόδοση. Αυτό όμως για να επιτευχτεί πρέπει να είμαστε <<ερωτευμένοι>> με τα εκκλησιαστικά κείμενα. Αναφέρει ο Άρχων Χαρίλαος Ταλιαδωρος ότι για να συγκινήσει ο ψάλτης το εκκλησίασμα θα πρέπει πρωτίστως να συγκινηθεί ο ΙΔΙΟΣ με αυτό που ψάλλει.
Μόνον έτσι θα περάσει το αποτέλεσμα στο ακροατήριο.
Εξετάζοντας το ζήτημα παρατηρούμαι κάποια πράγματα.
Αρκετοί ψάλλοντες κατά την ψαλμωδία αναλώνονται στο να δίνουν περισσότερη σημασία σε τεχνικά τερτίπια και μπιχλιμπίδια του μουσικού κειμένου όχι και τόσο μεγάλης σημασίας για την ουσία του μαθήματος. Πχ ένα <<Δόξα Πατρι...>> είτε απλά το πει κάποιος είτε τραβώντας το δυο λεπτά δεν έχει κανένα νόημα επί της ουσίας.
Αυτό που μέτριοι είναι η απόδοση του δοξαστικού που έρχεται. Δηλαδή βλέπουμε το δένδρο και χάνουμε το δάσος. Και δυστυχώς πολλές φορές το κείμενο υφίσταται και ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΑ αντί για ερμηνεία από διαφόρους που αντιλαμβάνονται τελείως αντίθετα την έννοια του κειμένου σε ορισμένες φράσεις. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αύτη που <<καυτηρίαζε>> πολλάκις ο Θρασύβουλος Στανιτσας σχετικά με την φράση του στιχηρού του Πάσχα << Τι θρηνείτε τον αφθαρτον ως εν φθορά....>>. και συγκεκριμένα στην φράση....<<Τι θρηνείτε? Εδώ έλεγε ο Στανιτσας << ο Άγγελος στην ουσία λέει στις γυναίκες ΜΗΝ ΚΛΑΙΤΕ υπονοώντας εμμέσως πλην σαφώς ότι ΑΝΕΣΤΗ αρά έχουμε ΧΑΡΑ και όχι λύπη και κάποιοι ΑΝΟΗΤΟΙ κάθονται και << ΚΛΑΙΝΕ >> πέντε λεπτά στο Θρηνείτε>>.
Κλασσική περίπτωση παρερμηνείας και αλλοίωσης του νοήματος του κειμένου. Πρέπει κατά την γνώμη μου να βλέπουμε << ΠΙΟ ΑΝΟΙΧΤΟ >> ΚΑΙ το εκκλησιαστικό κείμενο αλλά ΚΑΙ το μουσικό κείμενο βγάζοντας ένα ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΔΥΟ και αυτό να το βγάζουμε στην απόδοση ΤΟΝΙΖΟΝΤΑΣ κάποιες λέξεις και κάποιες φράσεις κλειδιά με μια δυναμική δίνοντας την ανάλογη βαρύτητα και έμφαση πάντα με την δέουσα σοβαρότητα και ΟΧΙ να βλέπουμε το κομμάτι <<μυωπικά>> συλλαβή συλλαβή και νότα αναδεικνύοντας ΜΟΝΟΝ κάποια τεχνικά στοιχειά. Συλλαβή συλλαβή και νότα νότα το μόνο που καταφέρνουμε είναι να κάνουμε ΑΠΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ όπως στο Αλφαβηταρι του Δημοτικού σχολείου. ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ στο ζήτημα της ΙΕΡΟΠΡΕΠΟΥΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ των εκκλησιαστικών κείμενων και που κατά την γνώμη μου θα έπρεπε όλοι να εντρυφήσουμε ως προς τον τρόπο προσέγγισης είναι ο ΑΡΧΩΝ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ κ. ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΑΛΙΑΔΩΡΟΣ .

7) ΑΚΟΥΣΜΑΤΑ Τα ακούσματα είναι καθοριστικός παράγων στην μετέπειτα πορεία του ψάλτου και ουσιαστικά του διαμορφώνουν το ψαλτικό DNA. Ένας νέος ψάλτης που ξεκινά την ιεροψάλτη του πορεία και ειδικά σήμερα με την δυνατότητα που παρέχει το ιντερνέτ <<βομβαρδίζεται>> από κάθε είδους ακούσματα.
Χωρίς πολλές επεξηγήσεις και αναλύσεις διότι είναι <<ευαίσθητο θέμα>> άποψη μου είναι ότι θα πρέπει να έχουμε σαν οδηγό ότι μας έχει παραδοθεί ηχητικά ΚΥΡΙΩΣ από τους μεγάλους πρωτοψάλτες του Οικουμενικού Πατριαρχείου. του εικοστού αιώνος όπως και τους μεγάλους Θεσσαλονικείς πρωτοψάλτες.

Επίσης ένα ζήτημα το όποιο τείνει να καταστεί << ΠΛΗΓΗ >> ειδικά τα τελευταία χρόνια κυρίως από τους νέους ιεροψάλτες είναι το ζήτημα της εκτύπωσης μέσω Ιντερνέτ της τυπικής τάξεως των διαφόρων Ακολουθιών προς << διευκόλυνση >> τους. Αύτη η τακτική της << εύκολης τροφής με το κουταλάκι στο στόμα >> δημιουργεί στην ουσία μια << ΑΝΑΠΗΡΙΑ >> στον ψαλτή σε ότι άφορα τις γνώσεις του σε θέματα τυπικού διότι επαναπαύεται έχοντας την εύκολη <<λύση>> και δυστυχώς είναι στην ουσία τραγικά άσχετος και ακατάρτιστος στην ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΓΝΩΣΗ του Τυπικού.

Θα πρέπει ΑΜΜΕΣΑ όσοι εφαρμόζουν αύτη την τακτική να <<πετάξουν αυτές τις πατερίτσες>> και να αρχίσουν να μελετούν ΣΩΣΤΑ και σε ΒΑΘΟΣ τα θέματα του Τυπικού. Μόνον κατ αυτόν τον τρόπο θα μπορούν να είναι ΑΥΤΑΡΚΕΙΣ στα αναλόγια τους χωρίς <<μπαστούνια και πατερίτσες>>. Και κάτι τελευταίο που έχει να κάνει με το <<ορθώς ψάλλειν>>.

Πολλοί έχουν την τάση να ψάλλουν τα πρωινά τροπάρια από το << Θεός Κύριος.... και μέχρι περίπου τις Καταβάσεις στο πόδι και γρήγορα χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια και ενδιαφέρον σαν να θέλουμε να τα ξεφορτωθούμε.
Ας ακούσουμε τον ΜΕΓΑ Θρασύβουλο Στανιτσα ο όποιος έχοντας την μεγάλη αίσθηση ευθύνης της παραδόσεως που κουβαλούσε απέδιδε αυτά τα πρωινά τροπάρια με την ιδία επιμέλεια καλλιέπεια ενδιαφέρον και όρεξη και ίσως και με ακόμη μεγαλύτερη συνέπεια. Δεν υπάρχουν τροπάρια στην Θεια Λατρεία ευτελή και προνομιούχα.
Τα ΠΑΝΤΑ θα πρέπει να αντιμετωπίζονται από τον ψάλλοντα με το ίδιο ενδιαφέρον ζήλο και επιμέλεια. Τέλος θα πρέπει κάθε φορά που ανερχόμαστε στο αναλόγιο να ξέρουμε για ΠΟΙΟΝ και σε ΠΟΙΟΝ ψάλλουμε ΠΟΥ ψάλλουμε ΠΩΣ ψάλλουμε και ΓΙΑΤΙ ψάλλουμε. Αυτές ήταν κάποιες σκέψεις μου περί του <<ορθώς ψάλλειν>> που καλοπροαίρετα εκθέτω με την ελπίδα να προβληματίσω κάποιους νέους ιεροψάλτες πάνω σ αυτά τα βασικά θέματα του ιεροκρατικού λειτουργήματος.

Φλώρινα 4 Αυγούστου 2015
Αθανάσιος Βουγιουκλής