Απολογισμός του 9ου Μουσικολογικού και Ψαλτικού Συνεδρίου-ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΚΡΙΔΑ

 

Απολογισμός του 9ου Μουσικολογικού και Ψαλτικού Συνεδρίου

            Το 9ο Μουσικολογικό και Ψαλτικό Συνέδριο, που διοργανώθηκε από το Ίδρυμα Βυζαντινής Μουσικολογίας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του ως ένα κορυφαίο γεγονός πνευματικής, μουσικής και επιστημονικής ακτινοβολίας. Σε μια ατμόσφαιρα βαθιάς κατανύξεως και επιστημονικής προσήλωσης, το συνέδριο προσέφερε έναν πολύχρωμο καμβά γνώσης, τέχνης και πίστης, προσελκύοντας ειδήμονες και λάτρεις της Βυζαντινής μουσικής από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Επιστημονικές Εισηγήσεις – Ένας Φάρος Γνώσης:
            Το πρόγραμμα του συνεδρίου υπήρξε πλούσιο και πολυεπίπεδο, με εξαιρετικές εισηγήσεις που άγγιξαν κάθε πτυχή της Βυζαντινής και μεταβυζαντινής μουσικής παράδοσης. Επιστήμονες όπως ο Γρηγόριος Στάθης, ο Αχιλλέας Χαλδαιάκης και ο Γρηγόρης Αναστασίου, μαζί με άλλους κορυφαίους πανεπιστημιακούς και μελετητές του ΕΚΠΑ αλλά και του ΑΠΘ όπως η Μαρία Αλεξάνδρου και ο Εμμανουήλ Γιαννόπουλος, εντυπωσίασαν με τη βαθιά γνώση και το όραμά τους. Οι εισηγήσεις ανέδειξαν τη σημασία της Βυζαντινής μουσικής ως θεμέλιο του πολιτισμού μας, συνδέοντας την ιστορία, τη θεωρία και την πρακτική με σύγχρονες προσεγγίσεις που εμπνέουν τη νέα γενιά.

Ψαλτικά Ακούσματα – Μια Ουράνια Συμφωνία:
            Οι χορωδίες που συμμετείχαν, καταξιωμένα σύνολα με βαθύτατη παράδοση, δημιούργησαν στιγμές που θύμιζαν ουράνια λατρεία. Με εκτελέσεις ακριβείας και ψυχής, ανέδειξαν τη μελωδική ποικιλία και την πνευματική δύναμη της ψαλτικής τέχνης. Τα ψαλτικά ακούσματα γέμισαν τους χώρους με κατανυκτική ευφορία, μεταφέροντας το ακροατήριο σε έναν κόσμο όπου η μουσική και η προσευχή συναντώνται και ενοποιούνται.
            Πολλά χορωδιακά σχήματα, πάμπολλοι ψάλτες, ισοκράτες-βαστακτές με εξαίρετους χοράρχες δασκάλους, έψαλλαν ακούσματα βυζαντινά που μας μετέφεραν στα ουράνια.

Θα λέγαμε ότι διακρίθηκαν δύο χορωδίες, που με την εμφάνισή τους καθήλωσαν το κοινό.

α) Η χορωδία των Μαϊστόρων υπό την διεύθυνση του Πανειστημιακου Καθηγητή Μουσικολόγου, κ. Αχιλλέα Χαλδαιάκη:
            Η Χορωδία των Μαΐστόρων, υπό την εμπνευσμένη διεύθυνση του διακεκριμένου Kαθηγητή και Mουσικολόγου Αχιλλέα Χαλδιάκη, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σύνολα στη Βυζαντινή μουσική σκηνή. Με βαθιά γνώση της παραδοσιακής ψαλτικής τέχνης και επιστημονική ακρίβεια, η χορωδία έχει κατορθώσει να αναδείξει το μεγαλείο των βυζαντινών μελισμάτων, προσφέροντας μοναδικές καλλιτεχνικές εμπειρίες σε όλο τον κόσμο.
            Η πρόσφατη εμφάνισή της στο Θ’ Διεθνές Συνέδριο στον περικαλλή Ιερό Ναό της του Θεού Σοφίας, υπήρξε αληθινή πανδαισία ήχων και συναισθημάτων. Οι φωνές των μελών της Χορωδίας, αριστοτεχνικά συντονισμένες, ανέδειξαν τη μουσική δύναμη και την πνευματική διάσταση των βυζαντινών μελισμάτων, δημιουργώντας μια κατανυκτική ατμόσφαιρα. Η εκτέλεση των ύμνων συνδύαζε την παραδοσιακή πιστότητα με την καλλιτεχνική ευαισθησία, αποκαλύπτοντας τη διαχρονικότητα και την πολυπλοκότητα αυτής της μουσικής παράδοσης.
            Ο Αχιλλέας Χαλδαιάκης, με τη διδακτική και καλλιτεχνική του εμπειρία, κατεύθυνε τη Χορωδία με γνώμονα την αριστεία και την ουσιαστική απόδοση της ψαλτικής τέχνης. Υπό την καθοδήγησή του, η Χορωδία των Μαΐστωρων δεν αποτελεί μόνο ένα καλλιτεχνικό σχήμα, αλλά και ένα ζωντανό κύτταρο διατήρησης και προαγωγής της Βυζαντινής μουσικής κληρονομιάς.

β) Η χορωδία του Εργαστηρίου Παρασημαντικής , υπό την διεύθυνση του Μουσικολόγου Καθηγητή Δρ Σωτηρίου Δεσπότη
            Το Εργαστήριο Παρασημαντικής υπό τη διεύθυνση του κρατίστου δασκάλου, Δρ. Σωτήρη Δεσπότη, αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα συνέχειας και ανανέωσης της Βυζαντινής μουσικής παράδοσης. Η πρόσφατη παρουσία του στον Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου της Ροτόντας και η εμφάνιση στον Άγιο Δημήτριο Πολιούχο Θεσσαλονίκης εν όψη του Θ’ Συνεδρίου Μουσικολογίας και Ψαλτικής επιβεβαιώνει την άριστη καλλιτεχνική του δραστηριότητα.
Ο Δρ. Σωτ. Δεσπότης, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους μουσικολόγους και συνθέτες, με εντυπωσιακό ακαδημαϊκό και καλλιτεχνικό βιογραφικό, έχει αφιερωθεί στην καλλιέργεια της ψαλτικής τέχνης και της επιστημονικής μελέτης της παρασημαντικής.

            Με σπουδές στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και το Κονσερβατόριο του Ίνσμπρουκ, καθώς και με σημαντική συνεισφορά στη μουσικολογία και τη σύνθεση, ο Δρ. Δεσπότης συνδυάζει την επιστημονική γνώση με την πρακτική ψαλτική εμπειρία. Το Εργαστήρι Παρασημαντικής, με τη χορωδία του, λειτουργεί ως ένα ζωντανό κέντρο μελέτης, διδασκαλίας και απόδοσης της Βυζαντινής μουσικής. Οι μαθητές του, εμπνευσμένοι από την επιστημονική και καλλιτεχνική του καθοδήγηση, βαδίζουν σταθερά στα μονοπάτια της παράδοσης, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην εξέλιξή της. Η συμβολή του Εργαστηρίου Παρασημαντικής και του Δρ. Σωτηρίου Δεσπότη είναι ανεκτίμητη τόσο για την επιστήμη όσο και για την τέχνη της ψαλτικής, γεφυρώνοντας το παρελθόν με το μέλλον με ακαδημαϊκή αρτιότητα και πνευματική ευαισθησία.

Πανδαισία Μουσικών Κειμένων:
            Η δύναμη της μουσικής κληρονομιάς παρουσιάστηκε μέσα από την ανάλυση ιστορικών κειμένων και τη ζωντανή απόδοσή τους. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με σπάνια μουσικά τεκμήρια, να ανακαλύψουν τις λεπτομέρειες της μελοποιητικής τέχνης και να εμβαθύνουν στις πνευματικές τους διαστάσεις.
Έπαινοι και Συγχαρητήρια:
            Το συνέδριο αυτό δεν υπήρξε απλώς μια επιστημονική συνάντηση αλλά ένα αληθινό πανηγύρι πνεύματος και τέχνης, που συνέδεσε την παράδοση με το μέλλον. Συγχαρητήρια αξίζουν στους διοργανωτές, οι οποίοι επέδειξαν άριστη προετοιμασία και αφοσίωση, και στους εισηγητές, που ανέδειξαν τη Βυζαντινή μουσική ως έναν ζωντανό και διαρκώς εξελισσόμενο θησαυρό.
            Αυτή η πανηγυρική συνύπαρξη επιστήμης και τέχνης αποτελεί πρότυπο για τα μελλοντικά συνέδρια και αποδεικνύει τη διαρκή ακτινοβολία της Βυζαντινής μουσικής στον σύγχρονο κόσμο. Οι συμμετέχοντες αναχώρησαν όχι μόνο πλουσιότεροι σε γνώσεις αλλά και βαθιά συγκινημένοι από τη μοναδικότητα αυτής της εμπειρίας

Απάντηση προς κ. Ακρίδα Θεόδωρο δια μέσου της ανάρτησης του κ. Γιάννου στην προσωπική του σελίδα του F/B και την επίκληση αυτού από τον Άρχοντα του Πατριαρχείου εκ Γερμανίας κ. Καλαιτζή.

Αξιότιμε κύριε Ακρίδα
(και λοιποί)

με σεβασμό και εκτίμηση εις το πρόσωπόν σας, αλλά με αποστροφή και αποδοκιμασία στα λεγόμενά σας και τις επικρίσεις σας.

Η προσπάθειά σας να αποδομήσετε το έργο του Σίμωνα Καρά χαρακτηρίζεται από εμφανή εμπάθεια και έλλειψη κατανόησης των θεμελιωδών αρχών της επιστημονικής έρευνας στη βυζαντινή μουσική. Οφείλω να υπογραμμίσω τα εξής:

1. Αδυναμία κατανόησης της επιστημονικής μεθοδολογίας:
            Η έρευνα και η θεωρητική τεκμηρίωση δεν αντιστρατεύονται την παράδοση, αλλά την εμπλουτίζουν και την ερμηνεύουν με τρόπο που να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά της.

Όσοι, ωστόσο, περιορίζονται σε στερεότυπες και αόριστες επικλήσεις μιας "παραδοσιακής" προσέγγισης, αδυνατούν να αντιληφθούν τη δυναμική φύση της παράδοσης ως όρου. Η παράδοση δεν είναι στατική, ούτε αμετάβλητη. Είναι προϊόν συνεχούς εξέλιξης και συνδιαλλαγής με το κοινωνικό και πολιτισμικό της πλαίσιο.

2. Η εμπάθεια ως κίνητρο κριτικής:
            Η δαιμονοποίηση της πανεπιστημιακής έρευνας ως δήθεν "αιρετικής" ή "αντιπαραδοσιακής" φανερώνει όχι μόνο άγνοια, αλλά και εσκεμμένη παραποίηση της πραγματικότητας. Οι φωνές που υψώνονται κατά της επιστήμης και της τεκμηρίωσης, βασιζόμενες σε φανατισμό, μαρτυρούν ανεπάρκεια επιχειρημάτων και αδυναμία ουσιαστικού διαλόγου.

3. Το ψευδοδίλημμα παράδοσης και επιστήμης:
            Η διαρκής επίκληση μιας αόριστης "παράδοσης", χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, δεν αποτελεί τεκμήριο αυθεντικότητας. Αντίθετα, είναι το πρόσχημα όσων επιμένουν να συγχέουν προσωπικές εμπειρικές προσεγγίσεις με την οργανωμένη και δομημένη μελέτη της βυζαντινής μουσικής. Είναι ατυχές, αλλά και άτοπο, να θεωρείται ότι η παράδοση είναι μονοδιάστατη και ότι η επιστημονική ανάλυση την υπονομεύει.

4. Η στοχοποίηση του Σίμωνα Καρά και των συνεχιστών του:
            Οι προσωπικές επιθέσεις κατά του έργου του Καρά, χαρακτηρίζοντάς το "φαντασιογενές" ή "ασαφές", αποκαλύπτουν περισσότερα για τις προθέσεις των επικριτών παρά για την ουσία του έργου του. Η συνειδητή παραβίαση της δεοντολογίας, με αφορισμούς και ειρωνείες, είναι απαράδεκτη, ιδιαίτερα όταν αυτή προέρχεται από άτομα που δεν διαθέτουν την απαραίτητη γνώση για να κρίνουν τα θεωρητικά του βυζαντινού μέλους.

5. Η επιστημονική έρευνα δεν αποτελεί απειλή:
            Η πανεπιστημιακή ενασχόληση με τη βυζαντινή μουσική όχι μόνο δεν αντιτίθεται στο ψαλτικό ιδίωμα, αλλά το ενισχύει με εργαλεία και γνώσεις που του επιτρέπουν να σταθεί σε διεθνές επίπεδο. Είναι άξιον απορίας πώς ορισμένοι θεωρούν την επιστημονική έρευνα "προβληματική", την ίδια στιγμή που η δική τους κριτική στερείται οποιασδήποτε επιστημονικής βάσης.
            Σεβαστοί κύριοι, η παράδοση είναι όντως ο θεμέλιος λίθος της βυζαντινής μουσικής και αξίζει τον σεβασμό όλων μας. Ωστόσο, η επιστήμη λειτουργεί συμπληρωματικά, φωτίζοντας πτυχές που ίσως μας διαφεύγουν, και επιβεβαιώνει την αξία της παράδοσης με αντικειμενικά κριτήρια.
            Αντί να την απορρίπτουμε, ίσως είναι σοφότερο να την αξιοποιούμε για να κατανοούμε καλύτερα την ίδια την παράδοση που υπηρετούμε.
Αυτό διατηρεί τον σεβασμό, αλλά υπογραμμίζει τη συμβολή της επιστήμης.
            Η παράδοση είναι ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται. Όσοι την αντιμετωπίζουν δογματικά και επιτίθενται κατά του επιστημονικού διαλόγου, καταδικάζουν την ίδια τη μουσική μας κληρονομιά σε ακινησία και στασιμότητα.
            Η εμπάθεια και οι προσωπικές προκαταλήψεις δεν έχουν θέση σε μια συζήτηση που θα έπρεπε να είναι πρωτίστως επιστημονική και πολιτισμική.

Με εκτίμηση
Μ.Κ. 
(τάχα ψάλτης)